نظام رده بندی سنی در همه کشورهای دارای هنر – صنعت بازی بویژه در کشورهای غربی وجود داشته و اغلب مخاطبان، بخصوص خانواده‌ها به دلیل معرفی گسترده از این الگو تبعیت می‌کنند.
این نظام به والدین کمک می‌کند که بر محتوای فرهنگی مورد استفاده فرزندان خود نظارت داشته باشند. با این حال بسیاری از والدین توجهی به برچسب رده سنی درج شده روی جلد بازیهای خریداری شده فرزندانشان نداشته و حتی خود نیز در هنگام خرید نسبت به این موضوع سهل انگاری می کنند.
این رده بندی بر اساس شرایط فرهنگی و ساختار اجتماعی جوامع بنا نهاده شده و به همین دلیل در مناطق مختلف جغرافیایی از رده بندی‌های متفاوت استفاده می شود. به عنوان مثال بازی همچون متال گیر سالید 3 در آمریکا برای سنین بالای 17 سال، در آلمان بالای 16 سال، در سوئد و انگلستان بالای 15 سال و در کره جنوبی برای کاربران بالای 18 سال در نظر گرفته شده و در ایران این بازی غیر مجاز اعلام شده است.
بنیاد ملی بازی های رایانه ای به عنوان متولی حوزه گیم کشور بیش از سه سال پیش نظام ملی رده بندی سنی بازی های رایانه ای موسوم به "اسرا" را پس از یکسال کار کارشناسی صاحب نظران و کارشناسان حوزه، دانشگاه، روانشناسان و جامعه شناسان رونمایی کرد.
رده بندی سنی بازی های رایانه ای در قالب شش گروه سنی به ترتیب بالای سه سال، 7 سال، 12 سال، 15 سال ، 18 سال و به اضافه 25 سال تدوین شده است .
کارشناسان برای تدوین اسرا و ایجاد فرهنگ سازی و نشان دادن رفتارهای غیرمتعارف کلامی و فیزیکی معیارهای هشت گانه "تبعیض"، "ترس"، "خشونت"، "قمار و شرط بندی"، "گفتار نامناسب"، "مسائل جنسی"، "مواد مخدر، مشوربات الکی و دخانیات" و نقض ارزش ها را در نظام رده بندی سنی لحاظ کردند.
معیارهای تعیین گروههای سنی اسرا نیز به ترتیب از بالای سه سال آغاز خردسالی و استفاده از بازی های رایانه ای، بالای 7 سال آغاز کودکی و تحصیلات رسمی، بالای 12 سال، از 9 تا 12 سال میانگین سن بلوغ دختران و تا 14 سال بلوغ پسران را شامل می شود.
گروه سنی بالای 15 سال شامل آغاز جوانی و دغدغه های کار و تحصیل، بالای 18 سال که سن قانونی در کشور را در برمی گیرد و بالای 25 سال که 23 تا 25 میانگین سن ازدواج و بالاتر نیز میانگین سن ازدواج دختران و پسران را در شرایط کنونی در برمی گیرد.
نظام ملی رده بندی سنی بازی های رایانه ای "اسرا" فارغ از الگوهای رایج در این گسترده که متاثر از رده بندی سنی در آمریکا، اروپا و ژاپن است و بر اساس واقعیت های علمی استخراج شده، تدوین شده است.
نظام رده بندی سنی در قالب کارگروه های تخصصی علوم و معارف اسلامی، جامعه شناسی و روانشاسی و با بهره گیری از گروهی صاحب نظران و کارشناسان مطرح کشور تدوین شده است.
نظام رده بندی در جهان
همان طور که والدین مانع دسترسی فرزندان خود به فیلم، موسیقی و کتاب نامناسب سن آنها به طرق مختلف می‌شوند و هر یک از موارد یادشده را بر اساس نظام سنی خاص در اختیار این گروه سنی قرار می‌دهند، همین حساسیت و مانع شدن در خصوص بازیهای رایانه ای نیز در اکثر کشورهای پیشرفته دنیا دیده می‌شود. در واقع هر کشوری بر اساس ارزش‌ها و معیارهای مخصوص خود یک نظام رده‌بندی سنی در این حوزه اتخاذ می‌کند.
به عنوان مثال آمریکا یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان بازیهای رایانه ای در سراسر جهان است. بازیهای تولید شده در آمریکا و کانادا رده‌بندی می‌شوند و این رده‌بندی با یک نشان کوچک روی جلد بازی به اطلاع خریداران و علاقه‌مندان می‌رسد.
در زمینه درجه‌بندی بازیهای رایانه‌ای در آمریکا و کانادا شرکت‌های مختلفی مشغول به فعالیت هستند که یکی از مهم‌ترین آنها ESRB (Entertainment Software Rating Board) به معنای برد ارزش‌گذاری نرم‌افزارهای سرگرمی است.
مشابه آمریکا و کانادا، نظام رده‌بندی سنی بازیهای رایانه در اروپا PEGI نام دارد. که مخفف عبارت (Pan European Game Information) است. این رده بندی در ۳۲ کشور اروپایی و آفریقای جنوبی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در کشور ژاپن نیز نام رده‌بندی بازیهای کامپیوتری Cero مخفف Computer Entertainment Rating organization نام دارد.
همچنین در کشورهایی مانند آلمان، فنلاند، استرالیا، نیوزیلند و انگلستان نیز رده‌بندی‌های مستقلی وجود دارد. اما ایران از جمله کشورهایی است که در سالهای اخیر دارای نظام ملی رده‌بندی بازیهای رایانه ای شده است.
محمد بی‌طرف قائم مقام بنیاد ملی بازیهای رایانه ای در خصوص این نظام رده‌بندی می‌گوید: در اکثر کشورهای دنیا محصولات فرهنگی با توجه به ارزش‌های موجود در جامعه و با توجه به محتوایی که دارند رده‌بندی سنی می‌شوند. این رده‌بندی در تمام حوزه‌ها مانند فیلم، کتاب و ... وجود دارد که درکشور ما این رده‌بندی پیشتر در حوزه کتاب دیده شده بود. در کشورهایی همچون آمریکا، کانادا، ژاپن و... محتوای بازی‌ها براساس هنجارها و ارزش‌های جامعه رده‌بندی و آمارها هم نشان داده که خانواده‌ها از این رده‌بندی آگاهی و براساس آن رده‌بندی بازیهای رایانه ای را برای فرزندان خود تهیه می‌کنند. در کشور ما فرهنگ استفاده از بازیهای رایانه ای در حال شکل گیری است و امید می رود که با فراگیری نظام رده بندی سنی بازی و بهره گیری خانواده ها از این الگو که متناسب فرهنگ مورد احترام در جامعه و خواست و نیاز کاربران بخصوص کودکان و نوجوانان طراحی شده از دامنه استفاده نادرست از گیم در بازار عرضه کاسته شود.
بی‌طرف همچنین در خصوص معیارهای این رده‌بندی می‌گوید: بنیاد ملی بازی های رایانه ای برای طراحی نظام رده بندی سنی بازی در سه حوزه کار کارشناسی و پژوهشی انجام داده است. یعنی کارشناس‌های ما ابتدا محتوای بازی‌ها را استخراج و بعد با توجه به علوم معارف اسلامی، فرضیات روانشناسی و توجه به علوم جامعه‌شناسی هر محتوا را برای یک رده سنی مشخص کرده‌اند. محتوای هر بازی می‌تواند در ۸ مورد خشونت، ترس، نقض ارزش‌ها، مسائل جنسی، قمار، شرط‌بندی، مواد مخدر، تبعیض و لحن بد باشد. به عنوان مثال کارشناس با توجه به سه عوامل گفته شده مشخص می‌کند که اگر یک بازی این میزان خشونت را داشته باشد باید چه رده سنی آن را بازی کند.
قائم‌مقام بنیاد بازیهای رایانه ای در خصوص رده‌بندی سنی می‌گوید: رده‌بندی سنی شامل ۳+، ۷+، ۱۲+، ۱۵+، ۱۸+ و +25 است که محتوای هر بازی براساس بررسی‌های انجام شده به گروه خاصی تعلق می‌گیرد. همچنین این رده‌بندی پشت جلد هر بازی نمایان است و مصرف‌کننده را آگاه می‌کند.
بی‌طرف یادآور می‌شود که این نوع رده‌بندی محدودیتی برای مصرف‌کننده ایجاد نمی‌کند و به معنای حذف برخی نیست بلکه مصرف‌کننده را در زمان خرید آگاه می‌کند که بازی را با توجه به نیاز و سن خود خریداری کند. در واقع این رده‌بندی بازار مصرفی را سر و سامان می‌دهد.
به گفته وی هدف این رده‌بندی فرهنگ‌سازی در استفاده بازارهای بازی رایانه ای است و اینکه هر فرد مناسب سن خود یک بازی را انتخاب کند.
وی همچنین توضیح می دهد: بحث اول این است که ابتدا این رده بندی درجامعه جا بیفتد و ترویج پیدا کند. در قدم بعدی بنیاد ملی بازیهای رایانه ای با ارتباطی که با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ستاد صیانت از محصولات فرهنگی و هنری دارد به نحوه توزیع و ساماندهی شرکت های خصوصی فعال در این زمینه و در نهایت متعادل سازی بازار برای عرضه محصولات سالم و اجرای درست الگوی ارایه شده سنی در این عرصه بپردازد.
به عقیده بی‌طرف، نظام رده بندی سنی بازی های رایانه ای به مخاطب الگوی درستی برای استفاده از بازی و غنی سازی اوقات فراغت متناسب با سن و نیاز ارایه می دهد. نظام رده بندی سنی بازی های رایانه ای "اسرا" با توجه به ویژگی های یادشده از سوی دیگر کشورهای اسلامی مورد اقبال قرار گرفته به نحوی که بسیاری از نمایندگان این کشورها در مجامع و رویدادهای مختلف بین المللی خواهان بهره گیری از این الگو برای عرضه تولیدات مختلف در بازار مصرف خود هستند.
