اولین جلسۀ جلسه همفکری جهت بررسی چالش‌های حوزۀ تنظیم‌گری بازی‌های رایانه‌ای میان بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای و کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در محل این مرکز برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، علیرغم اینکه پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال جاری بیشتر از 40 میلیون بازیکن در ایران به صورت روزانه از بازی‌های موبایلی و ویدیویی استفاده کنند اما هنوز حوزه بازی‌های رایانه‌ای در کشور توسط برخی بخش‌های حاکمیت جدی گرفته نشده است.

 عدم توجه به مسایل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بازی‌های رایانه‌ای باعث شده است تا از یک سو در سایه عدم توجه مدیران فروشگاه‌های مجازی داخلی به قوانین کشور، کودکان و نوجوانان این مرز و بوم در معرض خطرات ناشی از بازی‌های غیر مجاز قرار گیرند و از سوی دیگر به صورت سالانه شاهد خروج هزاران میلیارد تومان از ثروت ملی برای تهیه کنسول ها و بازی‎‌های خارجی و انجام پرداخت های درون برنامه ای این بازی ها هستیم.

مجلس شورای اسلامی در سال‌های گذشته تنها به تصویب یک بند در قوانین بودجه به صورت سالانه اکتفا کرده است که آن هم تا کنون اجرا نشده است و ضرورت دارد دلایل و ریشه های عدم اجرای این قانون آسیب شناسی شود. علیرغم تصویب لزوم پرداخت عوارض ده درصدی بازی‌های رایانه ای خارجی در صحن مجلس شورای اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت اقتصاد و امور دارایی و سازمان امور مالیاتی نتوانسته‌اند ساز و کار اخذ این عوارض را به تصویب دولت برسانند و همین موضوع باعث شده است تا صنعت بازی‌های بومی در کشور مورد حمایت جدی قرار نگیرد.

این در حالی است که کشورهای همسایه با ارائه پیشنهادهای مالی بسیار جذاب و فریبنده توانسته‌اند بسیاری از بازی‌سازان نخبه داخلی را جذب کنند. 

غربی‌ها از نقش پررنگ بازی‌های رایانه‌ای در تربیت نسل آینده غافل نیستند و سال‌ها است که ایدئولوژی‌های مدنظر خود را توسط این بازی‌ها به کودکان ما منتقل می‌کنند، در برابر صدها استودیو و سازمان بازی‌سازی دولتی و خصوصی در خارج از ایران اما بازی‌های رایانه‌ای در ایران صرفا یک متولی غیر حاکمیتی دارد که فارغ از غیر حاکمیتی بودن آن، برخی اختیارات حاکمیتی لازم نیز هنوز به بنیاد ملی بازی های رایانه ای داده نشده است و تقویت این بنیاد کاری است که به نظر می‌رسد تنها از عهده مجلس شورای اسلامی بر می‌آید. 

با این‌حال موضوع بازی‌های رایانه ای از ابتدای تشکیل دولت انقلابی مورد توجه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم قرارگرفت و محمد مهدی اسماعیلی در مراسم معارفه هیئت مدیره جدید بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای خبر از طراحی گام تحولی بازی‌های رایانه‌ای در کشور داد.

حال در چنین شرایطی و با توجه به رویکرد مثبت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نسبت به توسعه صنایع خلاق خصوصا بازی‌های رایانه‌ای، بنیاد ملی بازی های رایانه‌ای از مجلس شورای اسلامی و مرکز پژوهش‌های مجلس خواسته است تا قانونی جامع برای تنظیم‌گری حوزه بازی های رایانه‌ای تنظیم و تصویب کنند.

بر همین اساس هفته گذشته نخستین جلسه همفکری میان مدیران بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، مدیران و کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و برخی کارشناسان عرصه بازی‌های رایانه‌ای در محل مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی برگزار شد.

سیدصادق پژمان مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در ابتدای این جلسه عنوان کرد: دلیل اصلی برگزاری این جلسه درخواست از مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی برای ورود به عرصه قانون‌گذاری ویژه بازی‌های موبایلی و ویدیویی است. 

وی افزود: حدود دو دهه قبل با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و دستور مقام معظم رهبری، بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای برای اداره و سیاست گذاری امور مرتبط با بازی‌های ویدئویی کار خود را ذیل ساختار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شروع کرد.

وی تاکید کرد: هیات امنای بنیاد با ساختاری فراسازمانی چیده شد تا نهادهای مختلف، عضو هیات امنای بنیاد باشند و این عضویت سبب هم افزایی سیاستی و اجرایی آن‌ها شود. 

این مقام مسئول تصریح کرد: سازمان تبلیغات اسلامی، کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان، سازمان صدا و سیما، وزارت آموزش و پرورش از جمله اعضای هیات امنای مجموعه بنیاد هستند و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز ریاست این هیات را بر عهده دارد.

مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای تصریح کرد: طی سال‌های گذشته ۱۵ سند سیاستی موجود در کشور پشتوانه فعالیت‌های بنیاد بوده است اما قانون جامعی در کشور برای اداره این حوزه وجود ندارد. متن مصوبه تاسیس بنیاد در شورای عالی انقلاب فرهنگی یکی از همین اسناد است که حکم اساسنامه برای بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای دارد.

وی خاطرنشان کرد: مورد دیگر سند ملی بازی و سیاست های حاکم بر برنامه ملی بازی مصوب شورای عالی فضای مجازی است که سال ۹۴ ابلاغ شد.

وی افزود: سایر این اسناد صرفا به موضوع بازی‌های رایانه‌ای نمی‌پردازد، در برخی از آن‌ها فقط قسمتی از سند به بازی‌های ویدئویی بر می‌گردد و موضوع کلی سند به مسئله دیگری مربوط می‌شود.

پژمان در ادامه عنوان کرد: چالش بعدی ما در ارتباط با این اسناد، نقض برخی از آن‌ها توسط یکدیگر است.

وی افزود: بازی‌های رایانه‌ای طی دو دهه گذشته تحولات زیادی را تجربه کرده‌اند،آنها از یک محصول سرگرمی صرف به رسانه‌ای قدرتمند و تأثیرگذار بدل شده‌اند.

این مقام مسئول تصریح کرد: صنایع فرهنگ پایه در همه دنیا از صنایع مهم نرم محسوب می‌شوند. این امر علل مختلفی دارد. مورد توجه مردم بودن، ایجاد اشتغال، درآمد سرشار و سهم این صنایع از تولید ناخالص کشورها در بعد اقتصادی، نفوذ و اثرگذاری در مخاطب و ظرفیت‌های تعاملی قدرتمند از بعد فرهنگی سبب توجه جدی کشورهای مختلف به بازی‌های رایانه‌ای می‌شود. همه این مسائل موید این واقعیت است که ما نسبت به دیگر صنایع رسانه‌ای و فرهنگی باید توجه بیشتری برای بازی‌های رایانه‌ای قائل شویم.

این کارشناس تاکید کرد: واقعیت این است که اسناد موجود تاکنون نتوانسته‌اند که نیازهای بنیاد را برای ایفای نقش تنظیم‌گری در دنیای بازی‌های ویدیوئی به طور کامل مرتفع کند. بازی‌های رایانه‌ای ظرفیت ایجاد یک تحول اساسی در کشور را دارند اما امروز فقط ۰.۰۷ درصد از GDP اقتصاد کشور را تشکیل می‌دهند، در حالی که اگر پشتیبانی لازم تقنینی، تنظیم‌گری، مالی، نیروی انسانی و ... از این صنعت انجام شود به راحتی این سهم افزایش پیدا خواهد کرد و منشأ تحولات اساسی در کشور خواهد بود. 

مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در ادامه گفت: نتایج تحقیقات پژوهشگران بنیاد نشان می‌دهد که کشورهای دیگر به خصوص در شرق آسیا مانند کره جنوبی که رشد زیادی را در صنایع فرهنگی تجربه کرده‌اند، پیش از هرچیز قانونی جامع برای اداره امور مرتبط با آن به تصویب رسانده‌اند. «قانون جامع بازی‌های دیجیتال» نام طرحی است که کره جنوبی برای مدیریت این عرصه اجرا می‌کند اما حتی هنوز سرگرمی‌های جدید در کشور ما تا حدودی بلاتکلیف هستند، برای مثال بنیاد مراجعات زیادی جهت رسیدگی به امور مرتبط با تنظیم‌گری حوزه بازی‌های رومیزی،‌ اتاق های فرار و... دارد که تصور می‌کنند برای رسیدگی به امور خود باید به بنیاد بیایند اما ما نمی‌توانیم به امور آن‌ها رسیدگی کنیم؛ چرا که صنعت سرگرمی در ایران متولی واحد و مشخصی ندارد، برای مثال تنظیم‌گری اسباب‌بازی را کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان بر عهده دارد و در برخی حوزه های دیگر هم متولیان دیگری مشخص شده اند.

این مقام مسئول تصریح کرد: چالش بعدی کشور، عدم وجود نیروی انسانی متخصص کافی است، علیرغم فرصت بیش از یک دهه‌ای که نهادهایی مانند آموزش و پرورش، وزارت علوم و... در اختیار داشتند تا سرفصل‌های درسی ویژه برای امور تخصصی مرتبط با بازی‌های رایانه‌ای طراحی کنند اما حرکتی انجام ندادند تا جایی که امروز هیچ رشته‌ای در مقطع کارشناسی به طور تخصصی به بازی‌های رایانه‌ای نمی‌پردازد و در مقطع کارشناسی ارشد هم فعلا در دانشگاه هنر اسلامی تبریز این رشته را طراحی کرده است و در آینده نزدیک شاید در دانشگاه علم و صنعت هم به این مسئله ورود پیدا کند.

وی افزود: به زعم بنده عدم وجود ضمانت اجرایی قوی برای اسناد سبب شده تا دستگاه‌های اداری و اجرایی الزامی برای خود جهت عمل به تکالیف مصرح در اسنادی نظیر سند مصوب شورای عالی فضای مجازی برای خود قائل نشوند.

وی خاطر نشان ساخت: چالش بعدی ما نظام رده‌بندی سنی بازی‌های ویدیویی است که مانند همه دنیا بر عهده یک صنف تخصصی یا نهاد وابسته به حاکمیت (بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای) قرار دارد. بنیاد بیش از ۱۵ سال است که این کار را انجام می‌دهد اما ضعف قانون در این زمینه و اتکای بنیاد به مصوبه شورای فرهنگ عمومی سبب شده تا برخی از فروشگاه های مجازی وظیفه قانونی خود را به طور کامل انجام ندهند.

عدم دسترسی به اهداف در فقدان ضمانت‌های اجرایی 

مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای تاکید کرد: گسترش چند بعدی برنامک‌ها و سکوهای داخلی مسئله بعدی بنیاد در حوزه تنظیم‌گری است. گسترش پلتفرم‌ها سبب شده تا نظارت بر آن‌ها نیز بر عهده چند رگلاتور قرار بگیرد و آن‌ها با استفاده از خلأ قانونی موجود بر اساس منافعی که دارند در مقاطع مختلف بتوانند برداشتی از قانون ارائه دهند که نظارت بر خودشان را برعهده چند تنظیم‌گر نشان دهند و این مسئله باید در سیاست‌گذاری کلان حل شود. 

این مدیر فرهنگی خاطرنشان کرد: مبحث رده‌بندی سنی به قدری اهمیت دارد که مجلس شورای اسلامی بنا داشت ورود مستقیم انجام دهد و قانون‌گذاری کند  از طرفی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به دنبال یک قانون جامع برای تعیین تکلیف نظام رده بندی سنی کودک در مقوله محتوای دیجیتال است تا معضلات کشور مرتفع شود.

وی افزود: معتقدم ظرفیت‌هایی که امروز در اختیار بنیاد قرار دارد با تکالیفی که بر عهده ما قرار داده‌اند، متناسب نیست و دست کم باید از بنیاد به مقدار نیاز پشتیبانی قانونی انجام شود.

این مقام مسئول تصریح کرد: طی سال‌های گذشته این امکان وجود داشت که سهم و تکلیف دستگاه‌ها در خصوص بازی‌های رایانه‌ای تعیین شود تا کشور یک فرصت بی‌نظیر برای پیشرفت را به راحتی از دست ندهد، البته همین امروز هم دیر نیست و با توجه به آمادگی که کمیسیون فرهنگی مجلس و مرکز پژوهش‌ها مجلس دارند، می‌توان مراحل لازم برای تصویب یک قانون جامع را پیش‌برد. 

مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در ادامه گفت: درست است که ظرفیتی مانند شورای عالی فضای مجازی و مرکز ملی فضای مجازی تا حد امکان با ما همراهی کرده است اما همانطور که گفتم فقدان ضمانت اجرا ما را در نیل به اهداف خود دچار مشکل کرده است، تصویب قانون جامع مسائل زیادی از کشور را مرتفع خواهد کرد از جمله اینکه شأن اداری بنیاد در نظام بروکراتیک کشوری مشخص خواهد شد. بنیاد برای رفع نیازهای خود طی سال‌های گذشته به طور جدی مطالعات تطبیقی در خصوص نحوه تنظیم‌گری بازی‌های رایانه‌ای در کشورهای مختلف انجام داده است که امیدواریم در قالب طرح مجلس یا لایحه دولت به نتیجه برسد.

عدم توجه کافی به مسئله بازی‌های رایانه‌ای

محمد امین حاجی‌هاشمی، عضو هیئت مدیره بنیاد ملی بازی‌های رایانه ای، سخنران بعدی این جلسه بود که در ابتدای سخنان خود عنوان کرد: مسئله مهمی که مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای به درستی به آن اشاره کردند، عدم توجه کافی به مسئله بازی‌های رایانه‌ای است. احتمالا برای شما جالب باشد که بدانید به طور معمول بازی‌های ویدئویی پر فروش جهان، بیش از یک میلیارد دلار در سال فروش دارند، در حالی که بسیار بعید است که یک فیلم سینمایی معروف به رقمی بیش از نهصد میلیون دلار دست پیدا کند و اثری بیش از یک بازی رایانه‌ای بر ذهن مخاطب خود بگذارد، البته توجه افکار عمومی به دنیای سینما بیشتر است اما این به معنای اثر گذاری کمتر بازی های ویدیوئی نیست. برای مثال بعد از جشنواره فیلم کن، رویدادی در حوزه بازی‌های رایانه‌ای انجام شد که در آن یک بازی ضد ایرانی با موضوع فعالیت‌های ایران در آمریکای لاتین مورد تقدیر قرار گرفت، بنده هر قدر به مدیران هشدار دادم که این یک خطر فرهنگی است، گویی برای کسی اهمیت نداشت؛ چرا که متاسفانه و بر خلاف واقعیت اهمیتی یکسان میان بازی‌های رایانه‌ای و صنعت سینما قائل نیستند، شاید برخی از متولیان امر بعد از گذشت چند سال و رسیدن سن بازیکن‌های امروزی به حدود ۴۰ سال متوجه شوند که چه اشتباه بزرگی در ارتباط با عدم حمایت درست از این صنعت مرتکب شدند.  

وی افزود: اهمیت بازی‌های رایانه‌ای هنوز برای مدیران ما زیاد نیست، در حالی که جشنواره‌های بازی‌سازی ده‌ها بازی علیه ایران می‌سازند یا استریمرهای بازی‌های ویدیویی با میلیون‌ها دنبال کننده در حال روایت سازی برای مردم هستند بنابراین باید با دید عمیق‌تری به بازی‌های رایانه‌ای نگاه کنیم و توامان تهدیدات و فرصت‌ها را در نظر بگیرید.

این کارشناس تصریح کرد: اگر بازی‌ها را لایه سرگرمی بدانیم ۴ لایه داریم که بازی‌های بومی و حضوری یکی از این لایه‌ها است که ما هم فرصت زیادی در این زمینه داریم مانند کافه بازی‌ها. 

حاجی هاشمی تصریح کرد: بازی‌های موبایلی لایه بعدی است که ساده بودن ساخت آن سبب گسترده شدنش در ایران شده است، با توجه به قوت ما در این دو لایه باید برای تقویت آن تلاش کنیم.

وی تاکید کرد: بازی های رایانه‌ای لایه بعدی ما است که هرچند ضعف‌هایی در آن داریم اما می‌توانیم مانند دهه 80 ورود پیدا کنیم.

این کارشناس خاطرنشان کرد: لایه آخر کنسول‌های بازی مانند ps4 هستند که تحریم‌ها ما را دچار مشکل برای بازی‌سازی می‌کند و تا حدی تهدید هستند برای ما، حضور در لایه کلود گیمینگ هم می‌تواند کمک شایانی به ما کند.

دکتر مجید شاه حسینی، عضو هیئت امنای بنیاد ملی بازی های رایانه ای و رئیس سابق بنیاد سینمایی فارابی در ادامه جلسه اظهار داشت: متاسفانه سرنوشت بازی‌های رایانه‌ای با کمی تاخیر مانند سینما است، برای همین از تغافل‌های اداری ناراحت نشوید، پیش از انقلاب نیز سینما ممیزی عجیبی داشت، پیش از شهریور 1320 شهربانی ممیزی سینما را برعهده داشت و بعد از آن در دوره اداره ایران توسط اشغالگر متفق به وسیله اداره ممیزی آن‌ها و سر ممیزشان که خانمی آمریکایی بوده، انجام می‌شد، در دوره پهلوی دوم هم نظارت میان دستگاهی بین سازمان‌هایی مانند کانون پرورشی و وزارت فرهنگ انجام می‌شد.

وی افزود: البته قرار نیست که ما تجربیات دیگران را مجدد تکرار کنیم اما محل الگوگیری است. تجربی مشترک بعدی ما درباره سینما و بازی‌ها این بود که بعد از انقلاب بنیاد سینمایی فارابی مانند بنیاد ملی بازی‌های رایانه در اساسنامه بنیادی غیر دولتی بود به همین جهت در اعمال نظارت دچار مشکل می‌شدیم و دوستان را درک می‌کنیم که چه مشکلاتی دارد و باید به آن‌ها کمک کرد.

این کارشناس تصریح کرد: بازی‌های رایانه‌ای وجوه مختلفی دارد، اثرات بازی‌سازی در زمینه‌های تربیتی، فرهنگ‌سازی و ... بر جامعه نمایان می‌شود، مانند سینما که چنین شرایطی دارد، همین گستردگی حوزه بازی سبب می‌شود که قانون جدی برای بازی‌های رایانه ای احتیاج داشته باشیم، نکته‌ای که نباید فراموش کنیم که بازی رایانه‌ای رسانه ای تعاملی است و به همین جهت مخاطب دچار این توهم می‌شود که سلیقه خود را بر انتخاب بازی اعمال می‌کند، برای همین معتقدم نظارت بر بازی‌ها همزمان با افزایش جایگاه اداری بنیاد بازی‌های رایانه باید با حمایت دستگاه‌های مختلف اداری انجام شود، البته این افزایش سطح اداری تا حد معاونت ریاست جمهوری را ضروری نمی‌دانم اما باید دستگاه‌های مسئول هماهنگی لازم را داشته باشند.

شاه حسینی در ادامه گفت: واقعیت این است که امروز دنیای بازی‌های رایانه ای به اندازه‌ای گسترده شده است که فرد شهروند دنیای مجازی شده و شرایط آن بر زندگی حقیقی وی اثر می‌گذارد که ممکن است حتی فرد برای حضور در جهان مجازی به طور کل دنیای حقیقی را رها کند، همین پیچیدگی‌ها سبب می‌شود که نظارت بر بازی‌ها امری میان رشته‌ای باشد و هیچ دستگاهی نباید آن را مصادره کند.

وی خاطر نشان کرد: پیشنهاد من برای بیان ضرورت قانون‌گذاری در بازی‌های رایانه‌ای تولید محصولات رسانه‌ای و برگزاری جلسات حضوری برای ترویج این مسئله است.

در ادامه ابراهیم غلامپور پژوهشگر ارشد حوزه هنر و صنایع خلاق عنوان کرد: سوال اصلی بنده این است که ما دقیقا به دنبال حل چه چالشی از تصویب قانون تنظیم‌گری بازی‌های رایانه‌ای هستیم. اگر قرار است که جایگاه بنیاد ارتقاء پیدا کند، باید ذیل چه نهادی تعریف شود، اگر بحث شما جدی نگرفتن بازی‌های رایانه‌ای است، همین راه‌اندازی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای نشان از توجه نظام به بازی‌های رایانه‌ای است.

بازی در عمق مناطق روستایی ما نفوذ کرده است

رضا رسولی، مدیر ستاد مدیریت بازار بازی‌های رایانه ای در پاسخ به این سوال گفت: جایگاه حقوقی بنده سبب شده تا بیشترین مواجهه با مباحث اعمال قانون را داشته باشیم. واقعیت این است که امروز ما با حکمرانی پلتفرمی روبرو هستیم و اگر ناقص عمل کنیم دچار مشکل می‌شویم، جای تأسف دارد که بعد از 15 سال از تاسیس بنیاد هنوز ماده واحده قانونی برای بازی‌های رایانه‌ای وجود ندارد، ما دنبال ارتقاء به سطح معاونت ریاست جمهوری نیستیم اما اگر بنیاد ملی است باید اختیارات ملی داشته باشد، اینکه عنوان بنیاد غیردولتی به بنیاد اطلاق شود چه دلیلی دارد؟ ضمن اینکه ما برای تعاملات اداری با دستگاه ها و مراجعه کنندگان نیاز به مشخص شدن جایگاه خود داریم. نکته بعدی آینده پژوهی برای بازی‌ها است که نباید از آن غافل شد به زودی دنیای بازی به طور جدی با متاورس ‌و بلاکچین تلفیق می‌شود و ما باید آمادگی قانونی داشته باشیم.

گنجی، مدیر پروژه مطالعات بازی‌های رایانه‌ای مرکز پژوهش‌های مجلس در ادامه جلسه عنوان کرد: ضریب نفوذ بازی‌ها در کشور ما محدود به شهرها نیست، بازی در عمق مناطق روستایی ما نفوذ داشته است از سمت دیگر ده‌ها تکلیف به بنیاد تناسبی با امکانات مادی و بودجه ندارد و اگر این مورد تقویت شود، بنیاد اثر گذارتر خواهد شد.

وی افزود: تحولات بازی‌های رایانه‌ای این قدر سریع است که اگر ما بخواهیم سازمان سازی کنیم دچار مشکل می‌شویم. به جای ساختار سازی شرایط فعلی را تقویت کنیم و جایگاه آن را مشخص کنیم تا شرایط بهتر شود.

در ادامه محمدصادق افراسیابی، عضو هیئت مدیره و سرپرست معاونت نظارت و هدایت فرهنگی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای گفت: درباره بنیاد پیشنهاد بنده این است که نیازی نیست به دنبال تغییر ساختار نباشیم و البته پیشنهاد میکنم اساسنامه بنیاد اصلاح شود و اعلام شود که بنیاد نماینده حاکمیت است. اگر با همین ساختار موجود، قانون به کمک بنیاد بیاید تا شأن آن تقویت شود و اختیارات آن افزایش پیدا کند، ما به آن چیزی که نیاز کشور است، دست پیدا کردیم. ما باید تلاش کنیم از حقوق مردم در فضای مجازی مراقبت کنیم، مثال ساده نقض حقوق مردم عدم رعایت رده‌بندی سنی توسط فروشگاه‌های مجازی است. بنابراین پیشنهاد بنده تصویب قانون جدید بازی‌های رایانه‌ای و تقنین قانون جامع است. از سوی دیگر لازم است کارگروهی هم ذیل همین جلسه تشکیل دهیم که موضوع عدم اجرای قانون بودجه سال جاری را آسیب شناسی کند که سال آینده انشاالله قانونی به تصویب برسد که واقعا شرایط را برای تولیدکنندگان بازی‌های بومی تسهیل کند.

علی محسنیان مدیر گروه رسانه مرکز پژوهش مجلس شورای اسلامی نیز در ادامه این جلسه عنوان کرد: این نکته نباید فراموش شود که مرکز پژوهش های مجلس به عنوان امین مجلس باید به جمع بندی در خصوص موضوعات مختلف برسد. واقعیت این است که نهادهای مختلف به مرکز مراجعه می‌کنند تا جایگاه قانونی خود را تقویت کنند اما ما باید به جمع بندی برسیم و دو مسئله شکل بگیرد. نخست اینکه مسائل اساسی حوزه بازی مثل بودجه‌ بندی، ارتباطات بین دستگاهی، عدم مشخص شدن بودن شأن اداری بنیاد در قالب یک گزارش به مرکز پژوهش‌ها اعلام شود. همچنین با توجه به اینکه درباره بازی‌های رایانه‌ای 15 سند بالا دستی وجود دارد، پیش از هر تصمیم‌گیری باید لایحه پیشنهادی با اسناد بالادستی مقایسه شود. از طرفی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نقش مشاور دارد و وظیفه قانون گذاری صرفا بر عهده مجلس شورای اسلامی است به همین جهت از بنیاد درخواست داریم که این اسناد را برای بررسی به صورت تجمیعی به مرکز پژوهش‌ها ارائه دهد. ضمن اینکه با توجه به تصویب اساسنامه بنیاد در شورای عالی انقلاب فرهنگی و تصویب سیاست‌های برنامه ملی بازی‌های رایانه‌ای در شورای عالی فضای مجازی لازم است مجلس هماهنگی لازم را با دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و مرکز ملی فضای مجازی انجام دهد. 

مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در جمع بندی جلسه خاطر نشان ساخت:  لازم است با همکاری مجلس و تعامل با مرکز ملی فضای مجازی شاهد تبدیل سیاست‌ها به قوانین باشیم. بازی‌های رایانه‌ای یک زیست بوم گسترده است که نیاز مبرم به قانون دارد، البته قبول داریم که لایحه جدید قانونی باید با اسناد بالادستی تطابق داشته باشد.

 ابراهیم غلامپور پژوهشگر ارشد حوزه هنر و صنایع خلاق در خاتمه جلسه گفت: پیشنهاد ما این است که موارد لازم در قالب احکام برنامه هفتم توسعه نیز دیده شود تا مسائل مختلف بودجه و جایگاه بنیاد حل شود و در عین حال مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی هم به چالش کشیده نشود.