امروزه بازی‌های رایانه‌ای بخش مهمی از زندگی و اوقات فراغت کودکان و نوجوانان شده است. اما عدم توانایی این بخش از مخاطبان بازی‌های رایانه‌ای در مدیریت میزان ساعات بازی و یا انتخاب بازی‌هایی با محتوای نامناسب و در تعارض با نگرش‌های اعتقادی و فرهنگی خانواده، نگرانی‌های والدین را به همراه دارد. نگرانی‌هایی که منجر به اعمال محدودیت‌هایی در این خصوص برای فرزندان می‌شود.
به گزارش اداره ارتباطات و امور بین الملل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، درست است که کودکان و نوجوانان در مواجهه با بازی‌های ویدئویی آسیب‌پذیر هستند، اما راه‌حل‌هایی برای کاهش این آسیب‌ها و افزایش فواید بازی وجود دارد؛ راهکارهایی که استفاده از آنها می‌تواند والدین را از نگرانی‌های منفعل خلاص و به مواجهه فعالانه در این خصوص راهنمایی کند. تعطیلات نوروز و اوقات فراغت این روزها، که البته با روزهای شیوع ویروس کرونا و پویش «درخانه بمانیم» برای حفظ سلامتی ایرانی‌ها همراه شده، قطعا فرصتی است تا طرفداران بازی‌های ویدئویی سری به دنیای جذاب و پرهیجان بازی‌ها بزنند و اوقات خود را با این سرگرمی هیجان‌انگیز پرکنند.
اگر در جایگاه والدین، دوست دارید فرزندانتان را در انتخاب این بازی‌ها همراهی کنید و دغدغه و نگرانی بابت محتوای نامناسب و آسیب‌زای این بازی‌ها نداشته باشید، این راهکارها به عنوان نکاتی ضروری برای مواجهه فرزندتان با بازی‌های ویدئویی (رایانه‌ای) به شما کمک خواهد کرد.
- اطلاع دقیق از علائق و نیازهای کودکتان
از علائق و نیازهای کودکتان اطلاع دقیق داشته باشید. دقت کنید علائق و نیازهای او و نه شما!
- درباره بازی‌ها تحقیق کنید
درمورد بازی‌هایی که این علائق و نیازها را تغذیه می‌کند، تحقیق کنید و اطلاعات مناسب و قابل‌قبول کسب کنید.
- کسب آگاهی درباره بازی‌هایی که فرزندتان انجام می‌دهد
اگر شما جزو آن دسته از والدین هستید که از فرزند خود در مواجهه با بازی‌های ویدئویی جامانده‌اید و او خود انتخابش را کرده، بازهم خیلی دیر نیست. شما باید در اولین فرصت هرچه که می‌توانید درمورد بازی‌هایی که او انجام می‌دهد، آگاهی کسب کنید.
- تناسب سنِ‌بازی و بازیکن
اگر شما خیلی نسبت به فرزندتان حساس نیستید، حداقل از رده‌بندی‌های سنی که توسط «سیستم‌های مختلف رتبه‌بندی سن» که خوشبختانه در ایران هم داریم[1] استفاده کنید. رده‌بندی‌هایی مانند مثبت ۳ ، ۷ ، ۱۲ ، ۱۵ و ۱۸ که در موقع خرید یا دریافت بازی باید به آن دقت کنید. البته رعایت این الگو حداقل کاری است که شما باید انجام دهید و نه بیشتر. این رده‌ها مثلاً «بازی الف با رده‌سنی ۱۲+» تنها به شما می‌گوید کودکان کمتر از ۱۲ سال از انجام این بازی احتمالاً آسیب جدی خواهند دید و این بازی برای نوجوانان بیش از ۱۲ سال کمترین آسیب را به‌همراه دارد؛ پس کمترین میزان آسیب و نه بهترین سن برای انجام آن بازی!
- چه بازی ای مناسب است
مناسب بودن بازی‌ها را در نظر بگیرید، این «مناسب بودن» شامل هزینه بازی (شامل قیمت یک بازی و یا پرداخت‌های درون برنامه‌ای آن) نیاز به اینترنت، امکان گفتگو و چت کردن، تبلیغات بازی و تناسب آن با بازیکن نیز می‌شود. در سایت بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، در بخش آموزش و زیرمنوی «فهم بازی»، بخشی با عنوان «بازی یابی» وجود دارد که می‌توانید از این بخش استفاده کنید. کارشناسان فهم بازی در کنار شما و برای شما و صد البته نه بجای شما! این اطلاعات را گردآوری و بررسی می‌کنند.
- همبازی شدن با فرزندان
بهتر است فعالیت‌های بالا نیز با بیشترین تعامل و همراهی با فرزندان انجام شود، اما همراهی در بازی کردن و همبازی شدن با فرزندان یکی از اکسیرهایی است که تجربه آن‌را به شما پیشنهاد می‌کنم. شما چیزهای جالبی در این تجربه خواهید یافت و تأثیر همبازی شدن را در ارتباطاتتان به وضوح خواهید دید. با پیوستن به فرزندتان می‌توانید بفهمید که او با چه کسی بازی می‌کند و حرف می‌زند. همچنین می‌توانید بفهمید که بازیکنان درمورد چه موضوعاتی صحبت می‌کنند، چه نوع گفتار و چه نوع لحن مکالمه‌ای دارند.
- محدودیت زمانی
شاید کلمه محدودیت برای شما یا فرزندتان خوشایند نباشد، ولی به‌هرحال «زمان مصرفِ بازی» باید «مدیریت» شود. این زمان باید در جهت کاهش حداقلی آسیب و افزایش حداکثری لذت باشد. نباید هیچ کدام را قربانی کرد. میزان و اوقات استفاده از صفحه‌نمایش بسته به سن، میزان فراغت، میزان دسترسی به سایر گزینه‌های جانشین، امکان اقتصادی و همچنین عدم تداخل به سایر جنبه‌های زندگی معمول بازیکن متفاوت است.
- مدیریت تعداد مراجعه به بازی
غیر از محدودیت زمانی (مثلاً ۲ ساعت در روز) تعداد مراجعه به یک بازی را نیز باید مدیریت کرد، یک بار بازی کردن به مدت ۲ ساعت بی‌وقفه، سلامت فرزند شما را به چالش می‌کشد. همین‌طور تعداد زیاد و مکرر مراجعه به بازی (مثلاً ۱۰ بار در روز) نیز عدم تمرکز و بی‌نظمی را همراه دارد. پس بازهم متعادل باشید.
- توجه به حریم خصوصی
به نظر می‌رسد در این مورد نه‌تنها مردم عادی که حتی اغلب افراد سرشناس نیز دقت لازم را ندارند. اینکه یک بازی یا برنامه چه دسترسی‌هایی به اطلاعات شما دارد و چقدر محیط آن امن است از بدیهی‌ترین سؤالات درمورد یک بازی یا برنامه است. تولیدکنندگان بازی معمولاً قوانین بازی و سطح دسترسی به منابع سیستمی و اطلاعات کاربر و نیز نحوه استفاده از این اطلاعات را قبل از نصب بازی به اطلاع بازیکن می‌رسانند.که معمولا کاربران ندانسته و نخوانده آن را تایید می‌کنند. خرید و یا دانلود بازی از جاهای غیرمطمئن هم احتمال خطرات امنیتی را افزایش می‌دهد، مخصوصاً بازی‌هایی که توسط کسی غیر از ناشر اصلی تغییر داده شده است. (معروف به کرک شده، مود شده و حتی محلی شده)
- کنترل والدین
برای اطمینان از رعایت نکات بالا و امنیت بیشتر کودکان، استفاده از برنامه‌هایی که با همین عنوانِ «کنترلِ والدین[2]» در دسترس هستند، پیشنهاد می‌شود. این برنامه‌ها عموماً میزان دسترسی کودک به سایر بخش‌های گوشی‌هوشمند یا سایر انواع بازی افزار را رصد می‌کنند و والدین می‌توانند از این طریق دسترسی کودک خود به برنامه‌ها و بازی‌های غیر مرتبط و یا نامناسب با او را مسدود کنند. همچنین نرم‌افزارهای کنترل والدین زمان استفاده از بازی‌ها را نیز به دقت ثبت و زحمت ثبت در دفترچه یادداشت را از شما کم می‌کند.
- آگاه کردن فرزند از حریم خصوصی
غیرازاینکه پدر و مادر، خود باید از موارد بالا آگاهی داشته‌باشند، حتماً لازم است تا این موارد را به تناسب سن و درک کودکان و نوجوانان با آنها در میان بگذارند. آگاه‌سازی در این خصوص را وظیفه خود بدانید و امیدی به سایرین (سیستم آموزشی و تلویزیون و...) نداشته باشید، کسی بیش از شما دلسوز فرزندانتان نیست. از قربانی شدن فرزندتان، صحبت کردن و آموزش درمورد رعایت ایمنی در فضای آنلاین و عدم انتشار اطلاعات خصوصی (مانند عکس و آدرس و...) و مراجعه به والدین در هنگام خطر یا حتی احساس خطر را، شروع کنید.
[1] این سیستم توسط متخصصان بنیاد ملی‌بازی‌های رایانه‌ای تدوین‌شده و البته تفاوت زیادی با سایر سیستم‌های مرسوم رده‌بندی در کشورهای مختلف مانند آمریکا، اروپا و کره جنوبی ندارد، تنها به تناسب فرهنگ و هنجارهای اجتماعی ما ایرانیان، بومی‌سازی شده است. برای اطلاع بیشتر می‌توانید به سایت www.esra.ircg.ir مراجعه کنید.
[2] Parental control
