فرآیند راه‌اندازی رمز دوم پویا در نگاه نخست به نظر می‌رسید اقدام مثبتی جهت جلوگیری از کلاهبرداری‌های اینترنتی و افزایش ضریب امنیتی پرداخت‌ها باشد، اما این روزها بسیاری از صاحبان کسب وکارهای اینترنتی و کاربران را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. تا آنجا که رمزدوم پویا، این روزها کمتر برای برخی از صاحبان کسب وکارهای آنلاین و کاربران قابل استفاده است.
به عبارتی کاربران در مواجهه با چالش‌های استفاده از رمزدوم پویا ترجیح می‌دهند قید خریدهای آنلاین را بزنند که نتیجه‌اش کاهش تراکنش‌های کسب وکارهای اینترنتی شده است. از جمله کسب وکارهای اینترنتی که درآمدشان بر پایه میزان تراکنش‌های کاربران‌شان شکل می‌گیرد، بازی‌سازان موبایلی ایرانی است.
کاهش رونق بازی‌ها با افت تراکنش‌های درون بازی
به گزارش اداره ارتباطات و امور بین‌الملل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای؛ براساس آمارها در دنیا بیش از 80 درصد از کل درآمدهای صنعت بازی، متعلق به بازی‌های دارای درون‌پرداخت است و بخش عمده‌ای از درون پرداخت‌ها بابت تسریع زمانی در روند انجام بازی است. از آنجایی که بسیاری از پرداخت‌ها در بازی آنی انجام می‌شود، خیلی از کشورها در استورهایی چون گوگل پلی راهکار پرداخت با یک کلیک را در نظرگرفتند تا کاربر، وسط بازی و بدون اتلاف وقت بتواند به راحتی پرداخت را انجام دهد. این درحالی است که رشد بازی‌های دارای درون پرداخت در ایران نیز چشمگیر بوده و در عین حال براساس گفته کارشناسان این حوزه، درکشورمان همان شیوه پرداخت با استفاده از رمز دوم ایستا باعث کاهش شانس پرداخت می‌شد که این فرآیند در حال حاضر و با اجرای رمز دوم پویا پیچیده‌تر نیز شده است.
ضربه به قلب صنعت بازی‌سازی ایرانی
قلب صنعت بازی سازی ایرانی، بازی‌های موبایلی است. به عبارتی پایه اقتصاد بازی در ایران که منجر به رونق اشتغال‌زایی داخلی می‌شود، بازی‌های موبایلی است. براساس آخرین پیمایش بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای (دایرک) در پایان سال 1396، نزدیک به 14 درصد از کل بازار نرم‌افزار بازی‌های ویدئویی در اختیار بازی‌های بومی بوده و بیش از 75 درصد از آن متعلق به بازی‌های موبایلی است. به عبارتی چرخش این صنعت بر دوش بازی‌های موبایلی است و استفاده از رمز دوم پویا، حرکت چرخ‌های این صنعت را با اختلال مواجه کرده است.
افت فروش در بازی‌های پرفروش
اینکه فرآیند اجرایی شدن رمز پویا بر روند تراکنش‌های کاربران بازی‌های ایرانی و درنتیجه کاهش درآمد شرکت‌های پرفروش و پرمخاطب بازیساز تاثیر داشته یا خیر، سوالی است که مدیران سه شرکت بازیساز ایرانی یعنی «کوییز آو کینگز»، «آمیرزا» و «پسرخوانده» می‌توانند به آن پاسخ دهند.
امیرحسین ناطقی، مدیرعامل «کوییز آو کینگز» که این روزها با بحران جدی در میزان خرید و تراکنش مواجه هستند، می‌گوید: همزمان با اجباری شدن استفاده از رمز دوم پویا، حدود 30 درصد از حجم خرید روزانه شرکت ما ظرف مدت یک هفته کاهش پیدا کرد. میزان تراکنش‌ها نیز از 3000 به 2000 تراکنش کاهش یافته است. این روند طی حدود چهار هفته اخیر که از اجرای رمز دوم پویا گذشته، ادامه داشته و کمتر از 10 درصد بازگشت داشته‌ایم. شرکتی که با عملکرد یک ساله، خیلی خوب رشد داشت و به بلوغ رسیده بود الان در شرایط بحرانی قرار گرفته است و هر روز ضرر می‌کنیم. در بهترین حالت اگر همین حالا همه چیز به روال قبل بازگردد، ضرر یک ماه گذشته شرکت ما غیرقابل جبران است. اینکه ظرف مدت یک هفته 30 درصد از درآمد مالی شرکت کم شود و باز بتوانید آن را مدیریت کنید، بسیار سخت است.
شهریارازهاریان فر، رئیس هیئت مدیره موسسه فرهنگی نردبان اندیشه فردا و عضو هیئت مدیره اپلیکیشن «آمیرزا» نیز گفت: اجرایی شدن فرآیند استفاده از رمز دوم پویا تا اندازه بسیار زیادی درکاهش میزان تراکنش‌های کاربران از فروشگاه‌های آنلاین بازی موثر بوده است. او می‌گوید: با اجرایی شدن رمز دوم پویا فرآیند خرید توسط کاربران سخت‌تر شده و آمار خریدهای ناموفق وجود دارد. در مناطقی که پوشش شبکه‌ای خوبی ندارد، ارسال پیامک رمز به خریدار با موفقیت انجام نمی‌شود. در پنل خرید هم اطلاع‌رسانی درستی در این زمینه نشده است.
محمد زهتابی، مدیرعامل شرکت «پاییزان» و بنیان‌گذار بازی آنلاین «پسرخوانده» که عنوان بهترین بازی به انتخاب کاربران، درنیمه اول سال ۱۳۹۶ را در کارنامه کاری خود دارد نیز با تاکید برکاهش نرخ موفقیت تراکنش‌ها پس از اجرای طرح رمز دوم پویا گفت: هرچندکه این کاهش برای مقاطع کوتاه بی‌سابقه نیست، اما نسبت به میانگین بلند مدت بین 5 تا 25 درصد افت داشته و درکمترین سطح خود در شش ماه گذشته قرارگرفته است. نمودارها نشان می‌دهندکه میزان موفقیت تراکنش به تعداد آغاز تراکنش‌ها وابسته است و با افزایش تعداد تراکنش ها، نرخ موفقیت نیز بیشتر می‌شود و برعکس. اگر این دو را با هم در نظر بگیریم نرخ موفقیت تراکنش ها، نسبت به تعداد بعد از اجرای رمز دوم پویا در پایین‌ترین سطح قرار دارد.
چالش‌های پیش روی خریداران مسن
در روند طراحی رمز دوم پویا توسط بانک مرکزی همواره بر ویژگی سهل و قابل استفاده بودن آن برای عموم مردم تاکید می‌شد، اما تجربه استفاده از آن این روزها برای بسیاری از مردم ناموفق بوده است. ازهاریان فر نیز ضمن تائید این مشکل گفت: با توجه به اینکه اغلب خریداران ما مسن هستند، بنابراین اطلاعی از نحوه استفاده و کارکرد رمز پویا ندارند و بسیاری از آنها حتی نمی‌دانند چیست و چگونه باید از آن استفاده کنند. حتی خیلی‌ها گمان می‌کنند این رمز باید از سوی بازی‌سازان در اختیارشان قرار بگیرد.
ناطقی نیز با اینکه بر لزوم اجرای رمز دوم پویا در راستای جلوگیری از فیشینگ تاکید دارد، اما نسبت به نحوه پیاده‌سازی غیرکارشناسی آن اعتراض دارد و می‌گوید: با اینکه اعلام شد برای تراکنش‌های زیر صد هزار تومان نیازی به رمز دوم پویا نیست، اما مشکلات پیاده‌سازی آن همچنان وجود دارد. مشکلاتی چون ارسال نشدن پیامک رمز پویا برای کاربر و بعضا سوختن کارت‌‌ها باعث شده تا عده‌ای تا عبارت رمز پویا را می‌بینند به طور کلی از پرداخت منصرف می‌شوند و همین موضوع میزان خرید را کاهش داده است.
بار روانی پیچیده شدن روند پرداخت
اینکه اجرایی شدن استفاده از رمز دوم پویا چگونه خریدهای اینترنتی فروشگاه‌های بازی را تحت تاثیر قرار داده است، سوالی است که مدیر عامل شرکت پاییزان درباره آن می‌گوید: این تاثیر به‌طور مستقیم نبوده است. با بررسی فروش بسته‌های بزرگتر از 100 هزار تومان، شواهدی مبنی برکاهش تعداد فروش این بسته‌ها یافت نشد. به نظر می‌رسد، بیشترین مشکل ناشی از بار روانی پیچیده شدن روند پرداخت و عدم اطلاع کاربران از امکان استفاده از رمز دوم ایستا برای پرداخت‌های زیر 100 هزار تومان باشد.
زهتابی افزود: تشخیص اینکه کدام دسته از بازیکن‌ها هنگام خرید دچار مشکل شده‌اند، سخت است. ولی با بررسی خریدهایی که در منطقه‌های مختلف صورت گرفته است، نرخ خرید موفق در 3 منطقه آخر بازی که شامل بیشترین جمعیت و وفادارترین بازیکن‌های بازی می‌شود، رو به کاهش است.
ازهاریان‌فر نیز از میان مخاطبان و کاربران بازی «آمیرزا» افراد مسن‌تر و کسانی که معلومات رایانه‌ای ندارند را بیشترین گروهی دانست که تحت تاثیر عدم توانایی در استفاده از رمز دوم پویا قرار گرفتند. او تصریح کرد: در چنین شرایطی خیلی‌ها منتظر می‌مانند که فرزندانشان برایشان خرید کنند.
به گفته عضو هیئت مدیره اپلیکیشن «آمیرزا» معمولا خریداران در صفحه پرداخت گیر افتاده‌اند و در این مرحله از خرید بازی منصرف شده‌اند. وی می‌گوید: خریدهای زیر 100 هزار تومان رمز نمی‌خواهد، اما کاربر این موضوع را نمی‌داند. حتما باید در پنل خرید برای کاربران ذکر شود که کدام پکیج به رمز پویا احتیاج ندارد. کاربر در بخش درگاه بانکی کاملا دچار سردرگمی می‌شود.
هماهنگ شدن کاربر با رمز دوم پویا طول می‌کشد
بیشترین انصراف از خرید، بنا به گفته مدیرعامل شرکت «کوئیز آو کینگز»، در درگاه‌ها اتفاق می‌افتد و گروهی هم که رمز پویا ندارند و می‌دانند که نمی‌توانند پرداخت کنند، اصلا به مرحله خرید نمی‌رسند.
او افزود: نکته جالب اینکه خرید کمتری از پکیج‌های دوهزارتومان و پنج هزارتومانی شرکت نسبت به دیگر پکیج‌ها می‌شود. این پکیج‌ها را کاربرانی می‌خرند که زیاد اهل خرید نیستند، سراغ فعال کردن رمز پویا نرفتند و الان با مشکلات درگاه مواجه می‌شوند و خریدشان کم شده است. تاثیر کاهش خرید روی این پکیج‌های شرکت ما بسیار زیاد است. از طرفی هماهنگ شدن با چنین تکنولوژی‌ای ارتباط زیادی با سن کاربران دارد. برخی از کاربران مسن‌تر تازه داشتند با فرآیند استفاده از رمزدوم عادت می‌کردند که استفاده از رمز دوم پویا اجباری شد و هماهنگ شدن با آن برای بسیاری از کاربران زمان‌بر است و طول می‌کشد.
زهتابی نیز در این خصوص می‌گوید: بررسی‌ها نشان می‌دهند اکثر افرادی که موفق به خرید نشده‌اند از مرحله فروشگاه بازی رد شده‌اند و در مرحله بعد هنگام استفاده از درگاه بانکی و یا خرید با اعتبار فروشگاه مربوطه، ناموفق بوده‌اند.
خرید تنها با یک کلیک
رئیس هیئت مدیره موسسه فرهنگی نردبان اندیشه فردا، درباره اینکه مسئولان برای سهولت در فرآیند اجرای رمز دوم پویا به منظور استفاده راحت‌تر کاربران چه اقداماتی می‌توانند انجام دهند، چند راه‌حل پیشنهاد می‌دهد و می‌گوید: می‌توان فرآیند خرید را تنها با یک کلیک انجام داد. این امکان در درگاه‌های بازار و مارکت‌های معتبر وجود داشته باشد که کاربران اطلاعات بانکی خود را در سیستم ذخیره کنند و موقع انتخاب پکیج، تنها با یک کلیک خرید انجام شود. راه حل دوم این است که سقف خرید با رمز دوم پویا افزایش داده شود و استفاده از آن اختیاری باشد.
راه حل دیگری که می‌توان پیشنهاد داد این است که در درگاه بانکی نوشته شود خرید شما زیر 100 هزار تومان است و می‌توانید از رمز دوم ایستای خود استفاده کنید.
ازهاریان‌فر همچنین آموزش و اطلاع رسانی گسترده در خصوص نحوه استفاده از رمز دوم پویا را اقدامی موثر از سوی بازی‌سازان در راستای افزایش میزان تراکنش‌های کاربران می‌داند. هر چند که به اعتقاد او این کار هزینه‌هایی را بر دوش تیم سازنده بازی می‌گذارد.
حذف بسته‌های تخفیف بیشتر از 100 هزار تومان در بازی
محمد زهتابی عدم وجود برنامه‌ای واحد در بانک‌ها برای خریدهای بالای 100 هزار تومان را یکی از بزرگترین مشکلات استفاده از رمز دوم پویا می‌داند و اضافه می‌کند: عدم اطلاع‌رسانی کافی برای انجام هرچه راحت‌تر این فرآیند، مشکل دیگر استفاده از رمز دوم پویا برای کاربران است. راه‌حلی که می‌توان برای این منظور پیشنهاد داد، تهیه برنامه‌ای است که نیاز به نصب و اجرای چندباره برنامه را کاهش دهد. ضمن اینکه باید آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی به مخاطبان در همه حال ادامه داشته باشد.
او همچنین گفت: در حال حاضر شرکت پاییزان، بسته‌های تخفیف بیشتر از 100 هزار تومان در بازی را حذف کرده است تا خرید در جشنواره‌ها و تخفیف‌ها برای بازیکنان راحت‌ترشود.
ناطقی هم راه‌حل رفع مشکلات این موضوع را خارج از اختیارات بازی‌سازان می‌داند و می‌گوید: این مسئله کاملا زیرساختی است. راه‌حل‌هایی مثل استفاده از کیف پول اینترنتی که تازه در ایران شروع شده، گزینه مناسبی است، اما جا افتادن آن زمان‌بر است.
