صحبت کردن در مورد صنعت بازی ژاپن بدون اشاره به قدمت و گستردگی این صنعت در این کشور، کار محالی است. تقریبا از همان زمانی که بازی‌های ویدئویی پا به عرصه گذاشتند و به عنوان یک صنعت جدی گرفته شدند، پای ژاپنی‌ها هم در میان بود. کارشناسان حوزه‌ی فناوری‌های دیجیتال، صنعت بازی‌های ویدئویی ژاپن را به چند دوره‌ی زمانی متفاوت تقسیم‌بندی کرده‌اند.
دوره‌ی نخست از اواخر دهه‌ی 70 میلادی آغاز و تا میانه‌های دهه‌ی 80 ادامه پیدا می‌کند. دوره‌ای که در آن ژاپن با ساختن دستگاه‌های بازی آرکید گام بلندی در جهت توسعه و همه گیر کردن بازی‌های ویدئویی برداشت. شرکت‌هایی مانند SEGA، Taito، Namco و نینتندو اولین‌های این عرصه بودند که کارشان با ساخته شدن بازی Space Invaders توسط شرکت تایتو شروع شد.
دوره‌ی دوم از سال 1980 تا 2000 میلادی را پوشش می‌دهد. یعنی زمانی که شرکت‌های مانند نینتندو و سگا با ارائه‌ی کنسول‌های خود تحول عظیمی در رشد صنعت بازی دنیا به وجود آوردند و رقابت این دو شرکت بزرگ و موفق ژاپنی که در انتهای این دوره با اضافه شدن سونی با کنسول انقلابی پلی‌استیشن به اوج خود رسید، نقش بسیار مهمی در تعالی صنعت بازی دنیا داشت.
دوره‌ی سوم از سال 2000 و با شروع تولید کنسول بازی پلی‌استیشن 2 آغاز می‌شود. دورانی باشکوه خصوصا برای شرکت سونی و شرکت‌هایی که بازی‌های بسیار زیادی برای این کنسول بسیار موفق ارائه کردند و همگام با آن باعث رشد صنعت بازی‌سازی ژاپن هم شدند. با این حال این موفقیت دوام چندانی نداشت و بعد از اینکه شرکت‌های بزرگ غربی توانستند با ارائه‌ی کنسول‌ها و بازی‌های مختلف سلیقه‌ی گیمرها و کاربران را به شکل قابل توجهی تغییر بدهند، دوره‌ی آخر صنعت بازی ژاپن هم آغاز شد.
در دوره‌ی چهارم، شکست‌ها و رو به افول گذاشتن این صنعت در ژاپن بُعدی بین‌المللی داشت و به حاشیه رانده شدن این صنعت چه در بعد سخت‌افزاری و بیشتر در بعد نرم‌افزاری، حاصل یک تغییر سلیقه‌ی عظیم بود که شرکت‌های غربی و بعضا آمریکایی باعث ایجاد آن بودند. با این حال بسیاری، صنعت بازی ژاپن را مانند یک درخت تناور می‌دانند که به قدری رشد کرده که با وجود خشک‌سالی‌های فراوان سال‌های سال دوام خواهد آورد. از طرفی در چند سال اخیر صنعت بازی ژاپن با ارائه شدن کنسول‌های موفقی مانند پلی‌استیشن 4 و نینتندو سوئیچ و همه گیر شدن و فروش بسیار خوب جهانی آنها باز هم در حال اوج‌گیری و رسیدن به روزهای روشن گذشته است و وارد دوران جدیدی شده است.
با اینکه در مورد افول صحبت شد و روی این مورد تاکید شد که صنعت بازی ژاپن قافیه را به رقبای غربی و حتا قدرت‌های نوظهوری مانند چین باخته، میزان درآمد این صنعت برای ژاپن عدد قابل توجهی است؛ حتی در دورانی که میزان این افول در بالاترین حد ممکن بود و بسیاری از فعالان این صنعت در ژاپن را دچار ناامیدی بسیاری کرده بود. نمودار زیر میزان درآمد صنعت بازی ژاپن از سال 2008 تا سال 2017 را نشان می دهد. البته ناگفته پیداست که با توجه به اینکه سال 2017 هنوز پایان نیافته، درآمد ذکر شده برای آن، پیش‌بینی کارشناسان اقتصادی این حوزه است.
نمودار شماره ۱ - درآمد سالانه ژاپن از صنعت بازی
بر اساس نمودار شماره‌ی یک درآمد ژاپنی‌ها از فروش سخت‌افزاری و نرم‌افزاری بازی‌ها و کنسول‌های بازی در سال 2008 میلادی 7.7 میلیارد دلار بوده که اصلا رقم کمی نیست ولی در مقایسه با سایر کشورهای فعال در این صنعت کم‌تر است. با این وجود سال به سال شاهد رشد درآمد ژاپن از قبل گردش مالی و فروش محصولات مرتبط با این صنعت بوده‌ایم. ژاپن بر اساس پیش‌بینی‌ها در سال 2017 درآمدی بالغ بر 13.67 میلیارد دلار خواهد داشت. این گردش مالی حتی از برخی صنایع بزرگ کشور ما نیز بیشتر است.
شاید یکی از دلایل مهم سوددهی صنعت بازی در ژاپن با وجود افت‌های چند سال اخیر سرپا ماندن بخش سخت‌افزاری و ساخت و فروش کنسول‌های بازی است. با اینکه سلیقه‌ی عمومی به سمت بازی‌های غربی متمایل شده ولی هنوز بسیاری همین بازی‌های غربی را با کمک کنسول‌های ژاپنی مثل پلی‌استیشن 4 بازی می‌کنند. با این حال نمی‌توان منکر این موضوع مهم هم شد که بازی‌های ژاپنی که در غرب طرفداران چندانی ندارند در خود ژاپن با فروش قابل توجهی روبرو هستند و با توجه به جمعیت زیاد گیمرهای ژاپنی فروش خیلی خوبی را نصیب شرکت‌های بازی‌سازی این کشور می‌کند.
برای اینکه در مسائل اقتصادی صنعت بازی ژاپن دقیق‌تر بشویم لازم است جزییات بیشتری از آن بدانیم و روی جزییات تمرکز بیشتری داشته باشیم. به همین دلیل ریز آمار و ارقام صنعت بازی ژاپن در سال 2016 را مورد بررسی قرار می‌دهیم که در نوع خود جالب است و از نظر بعضی جزییات با ویژگی‌های صنعت بازی‌های ویدئویی سایر نقاط دنیا تفاوت‌هایی دارد.
نمودار شماره ۲
بر اساس نمودار شماره‌ی 2 ژاپن در سال 2016 سومین کشور پردرآمد در حوزه‌ی بازی‌های ویدئویی و سخت‌افزارهای مرتبط با آنها بوده است. ژاپنی‌ها با میزان درآمد و گردش مالی 12.9 میلیارد دلاری در این رتبه قرار گرفته‌اند. همان‌طور که در نمودار قابل مشاهده است، درآمدهای ژاپن به سه بخش تقسیم می‌شود؛ کنسول‌های بازی، رایانه‌های شخصی و موبایل. نیازی به توضیح نیست که هر کدام از این بخش‌ها ترکیبی از بخش نرم‌افزاری و سخت‌افزاری هستند. 1.3 میلیارد دلار درآمد ژاپن حاصل فروش قطعات کامپیوتری و بازی‌های رایانه‌های شخصی بوده است که 10 درصد این درآمد را شامل می‌شود.
38 درصد درآمد مربوط به کنسول‌های بازی و بازی‌های آنها است که درآمدی 4.7 میلیارد دلاری برای ژاپنی‌ها به همراه داشته که بیشتر آن حاصل فروش کنسول پلی‌استیشن 4 است. بیشترین درآمد این حوزه مثل بسیاری دیگر از کشورهای دنیا و با توجه به توسعه‌ی روزافزون استفاده از گوشی‌های هوشمند، مربوط به فروش گوشی‌ها و بازی‌های مربوط به آنها است. 52 درصد درآمد و درآمد 6.7 میلیارد دلاری که رقم بسیار قابل توجهی است.
ژاپن، کشوری با ۷۰ میلیون گیمر
از دیگر جزییاتی که می‌تواند این آمار و ارقام را توجیه کند و علمی‌تر نشان بدهد آمار تعداد کاربران و جمعیت آنلاین ژاپن است که رقمی قابل توجه است. تعداد جمعیت آنلاین ژاپن 117.6 میلیون نفر است که اکثریت جمعیت 127 میلیون نفری ژاپن را تشکیل می‌دهد. این بدان معنی است که ژاپنی‌ها بیش از مردم سایر نقاط جهان قابلیت آشنایی با بازی‌ها و صرف وقت برای بازی کردن و خرج کردن پول برای انجام بازی را دارند.
تعداد جمعیت آنلاین ژاپن 117.6 میلیون نفر است که اکثریت جمعیت 127 میلیون نفری ژاپن را تشکیل می‌دهد.
در واقع 59 درصد از جمعیت آنلاین ژاپن بازی می‌کنند و به نوعی با بازی‌های ویدئویی روزگار می‌گذرانند. در حقیقت ژاپن 69.1 میلیون نفر گیمر و کاربر بازی‌های ویدئویی دارد که 61 درصد از این جمعیت به شکل حرفه‌ای بازی می‌کنند و برای بازی کردن پول خرج می‌کنند؛ 42 میلیون نفری که جمعیت بالقوه‌ای است که می‌تواند درآمد داخلی ژاپن در این صنعت را تضمین کند. به طور میانگین نیز هر فرد سالانه 296 دلار پول بابت بازی کردن می‌پردازد.
این ارقام متعلق به سال 2016 است، یعنی زمانی که کنسول موفق سوییچ وارد بازار جهانی نشده بود. با توجه به فروش بالای این کنسول و بازی‌های آن در سال 2017 انتظار می‌رود درآمد ژاپن بیش از چیزی باشد که در نمودار بالا پیش‌بینی شده است. در واقع کارشناسان با کمی اغماض به فروش و موفقیت کنسول جدید نینتندو نگاه می‌کردند و با توجه به شکست کنسول قبلی نینتندو یعنی Wii U انتظارات از این شرکت کمی پایین بود. با توجه به اینکه ژاپن در بعد سخت‌افزاری و ساخت کنسول عملکرد بسیار بهتری در مقایسه با ساخت بازی برای عرضه جهانی داشته، در حال حاضر ژاپنی‌ها دو کنسول بسیار موفق در بازار جهانی دارند که به طور قطع می‌تواند تا چند سال درآمد آنها را در این حوزه بیمه کند.
