اردیبهشت‌ماه سال ۹۴ که پیکر ۱۷۵ شهید غواص بعد از ۲۹ سال با یک استقبال باشکوه مردمی به آغوش وطن بازگشت، ایده ساخت بازی‌ای شکل گرفت با محوریت عملیات‌هایی از دوران دفاع قدس که غواص‌ها در آن نقش تعیین کننده‌ای داشتند. تیمی 5 نفره دلشان را پای ساخت بازی‌ای گذاشتند که «نبرد هور» نام گرفت و یک سال بعد همزمان با سالروز آزادسازی خرمشهر توسط موسسه مهاد رسانه پژوه شیراز منتشر شد.

به گزارش روابط عمومی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، «نبرد هور» ادای احترامی بود به شهدای غواص دوران دفاع مقدس علی الخصوص 175 شهید غواص عملیات کربلای 4 که در زمان انتشار تقدیم آنها شد. حالا بعد از حدود 6 سال از عرضه این بازی، مدیرعامل این شرکت خبر از ساخت نسخه دوم این بازی با گیم پلی و گرافیک جذاب‌تر از نسخه اول در سال 1401 و انتشار آن در سوم خرداد سال 1402 می‌دهد. به انگیزه سوم خرداد، سالروز فتح خرمشهر و 6 سالگی «نبرد هور» نگاهی کرده‌ایم به این بازی در گفتگویی با حمید افسری مدیرعامل شرکت دانش بنیان و موسسه فرهنگی هنری مهاد رسانه پژوه شیراز. البته این گزارش یک مهمان خاص و ویژه هم دارد؛ یکی از اعضای خانواده شهید محمدجواد خیامی از شهدای غواص عملیات کربلای 4 که کاربر در بخشی از بازی «نبرد هور» با او آشنا می‌شود، نیز در گفتگویی با ما از برادر شهیدش گفت.

بازی نبرد هور با محوریت عملیات‌هایی از دوران دفاع مقدس که در آن‌ها غواص‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای داشتند، طراحی شده است. این بازی که در جشنواره بازی‌های رایانه‌ای تهران، لوح تقدیر را در بخش «بهترین دستاورد طراحی بازی» به دست آورد، یک بازی دو بعدی متشکل از دو گیم پلی متفاوت (مخفی کاری و اکشن) است که در محیط هور، نیزار و آبراهه‌های مناطق هورالعظیم و جزیره مجنون در جنوب غربی کشور، طراحی شده و کاربر در نقش یک رزمنده غواص و رزمنده سوار بر قایق در هر مرحله دو ماموریت شناسایی و  تخریب مواضع شناسایی شده را بر عهده دارد.

ایده ساخت بازی نبرد هور به سال 94 برمی‌گردد. همان روزهایی که ایران به استقبال از پیکرهای 175 غواص عملیات کربلای 4 رفت. حمید افسری می‌گوید: همزمان با بازگشت پیکرهای شهدای غواص عملیات کربلای 4 به کشورمان و ارتباط عجیبی که میان مردم با این شهدا در مراسم استقبال از آنها به وجود آمد، ایده طراحی بازی‌ای براساس سختی‌ها و موقعیت‌های عملیاتی مربوط به عملیات‌های کربلای 4 و 5 که تا پیش از بازی «نبرد هور» به آن پرداخته نشده بود به ذهن ما رسید. هدفمان هم این بود که ایثار و جانفشانی‌های شهدای غواص در مناطق مختلف عملیاتی دوران دفاع مقدس را برای نسل کودک و نوجوان‌مان معرفی کنیم.

افسری گفت: بچه‌های مجموعه ما هم ارتباط دلی با این شهدا پیدا کردند. تیم 5 نفره ساخت این بازی شامل مدیرتولید مدیر بخش فنی، مدیر هنری، مدیر بخش صدا و موسیقی به همراه کارگردان بازی طی حدود یک سالی که درگیر تولید این بازی بودیم، در جلساتی مهمترین جزئیات مربوط به عملیات‌های دفاع مقدس را با برخی از سرداران و جانبازان دوران دفاع مقدس که جز تیم‌های شناسایی غواصی بودند، مرور کردیم و آنها اطلاعات بسیار خوبی را در اختیار ما گذاشتند که در ساخت بازی کمک‌مان کرد. ما همان موقع نیت کردیم که بازی نبرد هور را به گونه‌ای بسازیم که جزء بازی‌های اثرگذار در حوزه دفاع مقدس باشد. استقبال مخاطبان از بازی در همان سال اول انتشار آن که بالای 300 هزار نصب را به دست آورد، نشان داد که ما به هدفمان رسیدیم.

بازی در نقش یک غواص

نبرد هور یک بازی موبایلی است که کاربران در جریان بازی ضمن شناسایی و عبور از موانع و مواضع دشمن و تخریب این مواضع، آشنایی با  ادوات جنگی، مهارت تکنیک‌ها و نحوه مبارزه، اطلاعات و آموزش‌های ویژه‌ای در خصوص غواصی، لوازم غواصی، روش‌های شناسایی، عملیات‌های بزرگی که غواص‌ها نقش مهمی در آنها داشته‌اند، شهدای غواص، مهارت‌ها، توانمندی‌ها و مشکلات رزمندگان غواص را به دست می‌آورند.

با توجه به اینکه عملیات کربلای 4 به منظور تهدید بصره توسط غواصان به عنوان نیروهای خط شکن در جنوب غربی کشور در چهار منطقه شلمچه، ابوالخصیب، مقابل ام‌الرصاص و جزیره مینو انجام شد، بازی نبرد هور نیز فضای این مناطق عملیاتی را برای کاربر بازسازی کرده است.
حمید افسری می‌گوید: بازی با معرفی یک غواص و عملیات‌های که او می‌تواند در آن شرکت کند، آغاز می‌شود. شخصیتی که در بازی عملیات‌ها را انجام می‌دهد، یک شخصیت خیالی است. این شخصیت در نقش یک غواص به منطقه عملیاتی اعزام شده و کار‌های مختلفی را در تاریکی شب انجام می‌دهد. خنثی کردن مین، خراب کردن سیم‌خاردار، قرار دادن مهمات و جعبه‌های اسلحه در محیط برای استفاده نیرو‌های عملیاتی، شناسایی مواضع دشمن و همچنین کار گذاشت بمب‌هایی به منظور منفجر کردن بخشی از مقر دشمن، از جمله کار‌هایی هستند که کاربر در نقش این غواص به عنوان شخصیت اصلی بازی آن‌ها را انجام می‌دهد. در هنگام عملیات‌ها کاربر با سربندهایی مواجه می‌شود که مزین به تصویر و زندگی‌نامه مختصری از برخی شهدای غواص است که این معرفی‌ها بسیار مورد علاقه مخاطب نوجوان بازی قرار گرفت.

اولین تجربه با چاشنی خلاقیت

طراحی و ساخت بازی نبرد هور اولین تجربه حمید افسری در ساخت بازی دفاع مقدسی در موسسه مهاد رسانه پژوه شیراز بود که به گفته‌اش هر چند بخاطر استفاده از موتور بازی سازی یونیتی  (Unity)4، امکان استفاده از خیلی از قابلیت‌ها و امکانات موتورهای بازی امروزی را نداشته؛ اما خلاقیت‌های دیگری در ساخت آن به کار رفته که به جذابیت‌های بازی کمک کرده است: این بازی تجربه اول ما در ساخت بازی با موضوع دفاع مقدس و جز اولین بازی‌هایی بود که با موتور بازی‌سازی یونیتی  (Unity)4 ساخته شد و به همین خاطر خیلی از قابلیت‌ها و امکانات موتورهای بازی امروزی را در اختیار ندارد. اما نکته جالبی در طراحی بازی اینکه، فضاسازی بازی کاملا خلاقانه و براساس دید خودمان انجام شده و دوربین از نمای تاور و بالا، محیط عملیات را نشان می‌دهد. از این نظر جزء معدود بازی‌های دوبعدی است که توانست با استفاده از این تکنیک طراحی بازی را انجام دهد.

از دل برآمد و به دل نشست

نبرد هور یک بازی موبایلی کاملا رایگان است و در آن خبری از خرید‌های درون برنامه‌ای یا تبلیغات هم نیست. افسری می‌گوید: عرضه بازی در سال 94 برای گوشی‌های اندروید که به طور محدود در بازار وجود داشت، برای مخاطبان بسیار هیجان‌انگیز و جالب بود. مهمترین نکته در جذب کاربر در این بازی محتوای گرافیکی و تصویرسازی در کنار استفاده از جلوه‌های صوتی جذاب است که به بالابردن هیجان بازی کمک می‌کند. آن زمان بخاطر اینکه برای اولین ساخت بازی دفاع مقدسی را تجربه می‌کردیم، سعی کردیم بازی را داستانی و مرحله‌ای پیش ببریم . اما اگر تجربه الان را داشتیم، اجازه می‌دادیم مخاطب در مراحل مختلف اشیاء و وسایل مورد نیازش را به روز کند و برای ارتقاء سلاح‌ها و تجهیزات خرید درون برنامه‌ای داشته باشد. اما چون آن زمان اجرای این پروژه، یک کار دلی بود که خیلی هم به دل نشست کل این محصول به صورت داستانی و چند مرحله‌ای و رایگان عرضه شد و بحث خرید درون برنامه‌ای و ارتقاء در آن وجود ندارد.

ساخت نبرد هور 2 و بازی با موضوع سردار سلیمانی در سال 1400

اینکه چرا این بازی علی‌رغم استقبال خوبی که از آن در همان سال نخست انتشارش شد، در ادامه برای جذب بیشترکاربر به‌روزرسانی نشد، سوالی است که افسری در پاسخ به آن می‌گوید: متاسفانه به دلیل دور شدن از حوزه ساخت بازی‌های دفاع مقدس و تمرکز بر روی پلتفرم قصه‌های قرآنی ارتباط‌مان با دو محصول «نبرد هور» و «فرماندهان» که در حوزه دفاع مقدس ساخته‌ایم، کم شده است. اما از آنجایی که مسائل فنی مربوط به پلتفرم قصه‌های قرآنی در سال 1400 به پایان رسید، قطعا انتشار نسخه به روزرسانی و پر از ایده‌های جذاب بازی نبرد هور 2 جزء اولویت‌های امسال ما است تا در سال 1402 و همزمان با سالروز عملیات آزادسازی خرمشهر بتوانیم نسخه دوم این بازی را عرضه کنیم. ضمن ینکه ساخت یک بازی با موضوع سردار حاج قاسم سلیمانی جز برنامه‌های امسال ماست که حتما ساخت آن را به‌‍زودی آغاز می‌کنیم تا همزمان با سالروز شهادت او رونمایی شود.

پلتفرمی کم هزینه و در دسترس

براساس گزارشی که توسط مرکز تحقیقات بازی‌های دیجیتال بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای با توجه به پیمایش ملی مصرف بازی‌های دیجیتال ایران در سال 1399 ارائه شده، از مجموع 32 میلیون بازیکن ایرانی، 29 میلیون و 300 هزار نفر بازیکن پلتفرم موبایل هستند. با استناد به این گزارش رشد و استقبال کاربران از پلتفرم موبایل به دلیل دسترسی ساده‌تر به آن، موجب شده تا تولید بازی‌های موبایلی نیز نرخی فزاینده داشته باشد. موضوعی که حمید افسری نیز بر درستی آن صحه می‌گذارد و آن را دلیل عمده‌اش برای انتشار بازی نبرد هور برای پلتفرم موبایل می‌داند: مخاطبان بالقوه ما همه در این فضا هستند و ما می‌توانیم از این ظرفیت برای انتشار بازی بر روی پلتفرم موبایل استفاده کنیم. بخصوص اینکه ساخت بازی موبایلی به نسبت بازی‌های PC و کنسول هزینه‌های بسیار کمتری دارد و از این جهت ساخت بازی‌های موبایلی امروز هم مورد علاقه بازی‌سازان است و هم به دلیل دسترسی راحت مخاطبان به گوشی‌های هوشمند تلفن همراه مورد استقبال آنها قرار می‌گیرد.

این بازی برای رده‌ سنی 9 تا 12 سال ساخته شده هر چند که به گفته افسری بزرگسالان هم به این بازی علاقه‌مند بودند: به لحاظ طراحی محیط بازی و تولید محتوا و سایر جزئیات، بازی برای رده سنی 9 تا 12 سال ساخته شد. ما به طور تخصصی رده سنی نوجوان که دانش‌آموزان دوره دوم ابتدایی می‌شوند را به عنوان مخاطب بازی در نظرگرفتیم. با این حال چون گیم پلی بازی بسیار ساده است،کودکان نیز بسیاری از مخاطبان بودند.

هنوز هم بازی‌های حوزه دفاع مقدس می‌تواند برای نسل جدید جذاب باشد

 ساخت بازی با موضوع دفاع مقدس برای نسل کودک و نوجوان امروز که از سال‌های جنگ تحمیلی فاصله گرفته‌اند، حتما باید آن قدر جذاب باشد تا بتواند در جذب مخاطب و انتقال ارزش‌های دوارن دفاع مقدس موفق باشد. افسری در این رابطه می‌گوید: نمی‌توانیم بگوییم که نسل امروز ما با محتواهای اسلامی و ایرانی بیگانه است. اگر امروز گفته می‌شود که نسل کودک و نوجوان ما با ارزش‌های دوران دفاع مقدس فاصله گرفته و بیگانه شده، بخاطر این است که محصولی برای او تولید نکرده‌ایم. تجربه ما در ساخت محتواهای قرآنی، موضوعات دفاع مقدس، تاریخی و اساطیری برای رده سنی کودک و نوجوان نشان از علاقه آنها نسبت به این موضوعات دارد. شما امروز می‌بینید که سرود «سلام فرمانده» چطور بین فرزندان اقشار جامعه با زمینه‌های اعتقادی مختلف طرفدار پیدا کرده است. ما در کشورمان تجربه ساخت انیمیشن‌های فیلشاه و شاهزاده روم را داریم که به لحاظ محتوا و جذابیت‌های بصری قوی‌ای که داشت، مورد استقبال قرار گرفت. در حوزه بازی‌سازی نیز انتشار بازی‌هایی مثل قیام مختار بخاطرگیم پلی جذاب به شدت مورد استقبال مخاطبانش قرار گرفت و این نشان از علاقه مخاطب به این موضوعات دارد. معتقدم هنوز هم ساخت بازی‌هایی با موضوع دفاع مقدس بخصوص درباره سردار حاج قاسم سلیمانی و محور مقاومت و دیگر موضوعات ملی و مذهبی به شرط ارائه محتوای گرافیکی و گیم پلی قوی می‌تواند برای مخاطب کودک و نوجوان چالش برانگیز و جذاب باشد. دو بازی نبرد هور و فرماندهان ما بدون تبلیغات خاصی در همان سال اول، بالای 300 هزار نصب را داشت که این آمار رکوردی در بین سایر محصولات ما بود.

سری که در اروند جا ماند

در خلال بازی «نبرد هور» کاربر با بنرهایی مواجه می‌شود که مزین شده به عکس‌هایی از شهدای غواص و بخش‌های از زندگی‌نامه و وصیت‌نامه آنها. یکی از این بنرها درباره شهید محمدجواد خیامی از شهدای غواص عملیات کربلای 4 است.

محمدجواد خیامی دومین شهید خانواده خیامی است که یک سال بعد از برادرش حمیدرضا، به عنوان نیروی غواص گردان 410 لشکر 41 ثارلله کرمان در جریان عملیات کربلای 4 در رودخانه اروند به شهادت رسید. پیش از محمدجواد، برادرش حمیدرضا در عملیات والفجر ۸ به شهادت رسیده بود. 

محمود خیامی برادر شهیدان خیامی می‌گوید: محمدجواد موقع شهادت 20 ساله بود و برای اولین بار در 16 -17 سالگی و هنگامی که هنوز دانش‌آموز بود به جبهه اعزام شد و تا قبل از شهادتش چند باری هم مجروح شد. محمد جواد از سال 64 نیروی غواص گردان 410 لشکر 41 ثارالله بود. او بعد از شهادتش تا 4 ماه مفقودالاثر بود و پیکرش در اردیبهشت سال 65 توسط یکی از افراد محلی که مشغول صید ماهی با تور ماهیگیری در اروند رود بود، پیدا شد.

به گفته محمود خیامی پیکر محمدجواد در حالی پیدا می‌شود که سر و دست‌هایش که بدون کلاه و دستکش غواصی بودند از بین رفته بود و بقیه پیکرش که لباس داشت، سالم مانده بود و او را از وسایل داخل جیبش شناسایی می‌کنند: در چند ماهی که محمدجواد مفقودالاثر بود خانواده ما شبانه روز رادیو عراق را گوش می‌داد، تا شاید خبری از محمدجواد پیدا کنیم. در آن مدت هر روز هم یک نفری پیدا می‌شد و خبرهای ضدو نقیضی درباره شهادت و سلامت او برایمان می‌آورد. در 4 ماهی که او مفقودالاثر بود پدرم خواب و خوراک نداشت و مدام دنبال پیدا کردن رد و نشانی از محمدجواد بود. هنگامی که پیکرهای 175 شهید غواص عملیات کربلای 4 به وطن بازگشت داغ دل ما هم مثل تمام مردم ایران تازه شد و خاطرات آن روزها دوباره برایمان زنده شد.

محمدجواد قبل از شهادتش در کنکور سراسری شرکت کرده بود و در رشته حقوق دانشگاه شهید بهشتی تهران قبول شده بود: بعد از شهادتش نامه‌ای از دانشگاه مبنی بر پذیرشش در رشته حقوق برایمان ارسال شد. الان روی سنگ مزار او نوشته شده دانشجوی بسیجی.

از محمود خیامی درباره بازی «نبرد هور» می‌پرسم و اینکه می‌داند در خلال این بازی برادرش محمدجواد به عنوان یکی از شهدای غواص عملیات کربلای 4 برای مخاطبان این بازی معرفی شده و عکس و بخش‌هایی از وصیت‌نامه‌اش پیش چشم آنها قرار گرفته یا نه. با خنده می‌گوید: سن و سال من دیگر از بازی کردن گذشته اما نسل جوان‌تر خانواده با این بازی آشنا هستند و حتما آن را بازی‌ کرده‌اند.

 در صفحات تقویم روزهای پرفراز و نشیب زندگی خانواده شهیدان خیامی، یک روز به یادماندنی و تاریخی هم ثبت شده است. روزی در فروردین 1396 که سردار شهید حاج قاسم سلیمانی مهمان خانه آنها شد و با پدر و مادر این شهیدان دیدار کرد. محمود خیامی می‌گوید: خاطره شیرین حضور ایشان در منزل ما و گفتگو با پدر و مادرم هیچ‌گاه از خاطرمان نمی‌رود. الان مزار برادرم محمدجواد در گلزار شهدای کرمان در فاصله یک متری مزار سردار سلیمانی و سردار پورجعفری قرار گرفته است.