بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای نزدیک به ۱۰ سال است که در حوزه بازی‌های ویدئویی، رایانه‌ای و موبایلی فعالیت دارد و به لحاظ ساختاری، مهم‌ترین نهاد فرهنگی کشور در زمینه بازی‌های رایانه‌ای است. عملکرد این نهاد در دوره‌های مختلف با نظرهای متفاوتی روبه‌رو بوده است. سید صادق پژمان مدیرعامل جدید بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای که نزدیک به دو ماه است به این مجموعه وارد شده، قرار است مسابقه «جام قهرمانان بازی‌های ویدئویی ایران» را با شکل و شمایلی متفاوت‌تر برگزار کند که در راستای تمرکز زدایی، کشف استعدادهای جدید بخش‌های شهرستانی و مقدماتی به این مسابقات اضافه شده است کسانی که در شهرهای مختلف ایران هستند از این ظرفیت می‌توانند استفاده کنند. مدیرعامل جدید بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای درصدد این است که موانع تولید را از میان بردارد و مشکلات جدی که در کسب‌وکار دارند را مرتفع کند او می‌گوید این برنامه‌ها جز برنامه‌های اصلی بنیاد است و تمرکزمان در حال حاضر روی این موضوع است که در این ساختار حمایت، حتماً بسته‌های خدماتی ارائه دهیم، یعنی در بخش‌هایی که برای بازی‌سازی مشکلات وجود دارد را مرتفع کنیم. مثلاً در حوزه حمایت تعیین شده که یکی از مشکلات جدی بازی‌سازها همان تربیت نیروی انسانی را تأمین کنیم و تصمیم داریم که در بخش حاکمیتی ظرفیت آن را فراهم کنیم. همچنین پژمان می‌گوید ما در حال‌توسعه انستیتو بازی‌سازی در چند نقطه شهر هستیم و کمک می‌کنیم مولد نیروی انسانی برای استفاده بخش خصوصی باشیم. گفت‌وگوی خبرنگار مهر با سید صادق پژمان مدیرعامل جدید بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای درباره رویدادها، اتفاقات و مسابقات و اهداف جدید در ادامه می‌آید:
*آقای پژمان، درباره اهداف و برگزاری رویداد بزرگ «مسابقه قهرمانان بازی‌های ویدئویی ایران» بگویید؟ اینکه قرار است مسابقه به چه شکل و شمایلی برگزار شود و چه تفاوت‌هایی نسبت به سال گذشته دارد؟
با توجه به اینکه موضوع این نوع مسابقات هرروز در دنیا به شکل جدی‌تری دنبال می‌شود و بحث‌هایی در خصوص پذیرفته شدن ورزش‌های الکترونیکی در المپیک وجود دارد می‌بایست به مسابقه، بازیکن و بخش‌های جانبی آن نگاه دقیق‌تری داشت به همین جهت بنیاد بازی‌های رایانه‌ای هر ساله مسابقاتی را برای تمامی گیمرها در رشته‌های مختلف برگزار می‌کند و امسال نیز این مسابقات یا برنامه ریزی جدید با عنوان «جام قهرمانان بازی‌های ویدئویی ایران» ۲ تا ۸ شهریورماه با همکاری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و انجمن ورزش‌های الکترونیک در سالن حجاب برگزار می‌شود.
این مسابقات ویژگی‌هایی دارد که آن را با دوره‌های قبل متفاوت کرده است. در وهله اول اینکه در راستای تمرکز زدایی، کشف استعدادهای جدید بخش‌های شهرستانی و مقدماتی به این مسابقات اضافه شده است کسانی که در شهرهای مختلف ایران هستند از این ظرفیت می‌توانند استفاده کنند، همچنین در ۹ شهر تبریز، اهواز، بوشهر، اصفهان، شیراز، یزد، مشهد، زاهدان و قم این مسابقات قبل از برگزاری مسابقه نهایی در تهران برگزار می‌شود، در دستورالعمل اینگونه طراحی شده کسانی که بتوانند مشارکت بیشتری جلب کند سهمیه می‌گیرند و توانایی شرکت در مسابقات نهایی را دارند.
اتفاق مهم دیگر اضافه شدن بازی‌های جدی به مسابقه است که به عنوان ظرفیتی برای ترویج اینگونه بازی‌ها استفاده می‌شود. در مسابقات امسال در این بخش شرکت کنندگان با بازی «مغزینه» که یک بازی ایرانی است، آشنا می‌شوند و به رقابت می‌پردازند، بازی جدی یعنی غایت هدف آن بازی، به‌جای اینکه فقط سرگرمی و تفریح باشد به اهداف دیگری از جمله آموزش، درمان و تندرستی استفاده می‌شود. مثلاً در حوزه آموزش عموماً از ظرفیت بازی‌های رایانه‌ای استفاده می‌شود. در بازی جدی، که امسال ارائه شده است تقویت حافظه و هوش مدنظر تولید کنندگان است.
*با توجه به اینکه در مسابقات «جام قهرمانان بازی‌های ویدئویی ایران» همچون دوره‌های پیشین امکان حضور بانوان در تمامی رشته‌های مسابقات فراهم شده است، در این زمینه بگویید که چگونه رقابت‌ها به صورت عادلانه برگزار می‌شود؟ امسال اعزام به بازی‌های خارجی هم دارید؟
راجع به بخش بانوان در مسابقات باید بگویم، با توجه به اینکه به صورت مختلط برگزار می‌شد و چون تعداد زنان کم بود و آقایان بیشتر بودند، زنان به قسمت نهایی نمی‌رسیدند و جوایز همیشه بین آقایان تقسیم می‌شد. امسال یک‌بخشی را به‌صورت مجزا برای زنان طراحی کردیم که اگر تعداد شرکت کنندگان خانم به حد نصاب برسد مطابق با استانداردهای بین‌المللی مسابقات به‌صورت جداگانه برگزار شود، طراحی رخ‌داده و مراحل نهایی حتماً انجام می‌شود.
موضوع دیگر مبحث پیوست‌های فرهنگی این موضوع است. یکی از کارکردهای مهم‌مان در بنیاد موضوع سواد بازی و استفاده و مصرف صحیح آن است. اینکه چقدر در خصوص این موفق بودیم، قطعاً مشکلاتی وجود داشته است و قاعدتاً این کمبودها در حوزه فرهنگی و ترویجی دیده می‌شود. قصد داریم این مشکل را با کمک گرفتن از افرادی که در مسابقه حضور دارند و مهم و تأثیرگذار هستند، مشاوره مثمرثمر بگیریم تا طراحی یک پیوست فرهنگی برای مسابقات را انجام دهیم و از طرفی محتوایی که تولید شده را در اختیار این افراد قرار دهیم تا آن‌ها با موضوع استفاده مصرف و سواد بازی آشنا شوند و یکی از مشکلات جدی ما همین مسئله است که پیوست‌هایش در حال طراحی است و ان‌شاءالله در این خصوص برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته است.
بنیاد بازی‌های رایانه‌ای هر ساله مسابقاتی را برای تمامی گیمرها در رشته‌های مختلف برگزار می‌کند و امسال نیز این مسابقات یا برنامه ریزی جدید با عنوان «جام قهرمانان بازی‌های ویدئویی ایران» ۲ تا ۸ شهریورماه با همکاری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و انجمن ورزش‌های الکترونیک در سالن حجاب برگزار می‌شود
مطلب دیگر اعزام‌های خارج از کشور است، یعنی ما امسال از ظرفیت انجمن ورزش‌های الکترونیک وزارت ورزش و جوانان کمک گرفتیم و نهایتاً افرادی که در این مسابقه منتخب هستند به مسابقات معتبری ، اعزام خواهند شد.
این مجموعه اتفاقاتی است که در حال انجام است و ۸ رشته به‌عنوان رشته‌های اصلی مسابقات طراحی شده که از این ۸ تا، ۳ رشته مسابقات بازی‌های داخلی است که بالاترین حجم جوایز هم برای بازی‌های داخلی طراحی شده است.
*وجه تمایزش نسبت به مسابقات دیگر چیست؟
در مسابقات شاید جوایز مالی گسترده نباشد اما تعداد افراد این‌قدر زیاد است که تبدیل به مسابقه حرفه‌ای و استاندارد می‌شود و بیشتر از بعد اعتباری برای گیمرها و هم بازی‌سازان مهم است تا اینکه جایزه آن در چه حد و میزان باشد. مهم این است که مسابقات در فضای منصفانه و عادلانه رخ می‌دهد و خودمان ذی‌نفع نیستیم. مثلاً خیلی از مجموعه‌هایی که برگزار کننده این مسابقات هستند خودشان ذی‌نفع هستند یا تیم دارند یا پول کلانی از شرکت‌کننده می‌گیرند. ما سعی کردیم فرایندی طی شود که خود مسابقه، به عنوان رویداد مهم برگزار شود. داوری‌ها مناسب باشد، افرادی که شرکت می‌کنند در یک زمان‌بندی مرتب و منظم مسابقه دهند و فضای حاکم آن اخلاقی باشد که در کنار هم یک مسابقات خوب را تشکیل دهد. هرکدام از برنده‌ها یک جایزه نقدی می‌گیرند به‌علاوه هماهنگی‌هایی که داریم می‌کنیم تجهیزاتی در کنارش قرار بگیرند که یک عدد مناسب شود.
*با توجه به گفته‌های شما در خصوص رویدادها و مسابقات و حضور شما در بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، اهدافتان، خط‌مشی و سیاست‌گذاری شما در بنیاد به چه صورتی است، ضمن اینکه بنیاد همیشه شعار حمایت، شفاف‌سازی و شایسته‌سالاری را پایه و اساس فعالیت‌هایش قرار داده بود، تصمیمات شما در این حوزه چیست؟
ما سعی می‌کنیم در خصوص اسناد بالادستی پیش برویم، زیراکه من به‌عنوان شخص مدیرعامل نمی‌توانم استراتژی و سیاست‌گذاری بنیاد را تغییر دهم. ما دو سند بالادستی داریم، یکی اساسنامه بنیاد است که مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی است و دیگری برنامه ملی بازی مصوب شورای عالی فضای مجازی است و تمام تلاش ما در جهت تحقق اهداف عالیه‌ای صورت می‌گیرد که برای ما طراحی کردند و در این اسناد دیده شده است. مثلاً بحث حمایت یک موضوع است، نظارت مسئله‌ای دیگر است. حوزه آموزش که جدی پیگیر آن هستیم و جزو اهداف مهمی است که در سند ملی بازی به آن اشاره شده و نهادهایی مثل وزارت آموزش‌وپرورش و وزارت علوم متول آن هستند. همه این مجموعه دغدغه‌ها جز موضوعاتی است که باید به‌طور همزمان و متوازن اولویت ما در بنیاد باشد. نمی‌توانیم هیچ‌کدام را به بخش دیگر اولویت خود برتری دهیم و الان متعهد به این هستیم که همه این‌ها را به یک نسبت، کنترل و پیگیری کنیم و توسعه دهیم. مثلاً اگر حمایت را جلو ببریم و بخش‌های دیگر رها بشود حتماً به آن حمایت ضربه می‌زند. همه این فعالیت‌ها، تشکیل منظومه‌ای را می‌دهد که اهداف اصلی ما در بنیاد است و سعی کردیم، در برنامه و بودجه سال ۹۸ دیده شود و بر طبق همان عمل می‌کنیم.
*وجود سایتی همچون همگرا تا چه اندازه برای حمایت بازی‌سازان در آینده مفید خواهد بود؟ با توجه به اینکه برخی از بازی‌سازان از نوع خدمات‌دهی و حمایت‌ها ناراضی هستند و نتوانستند بازی‌هایشان را به مرحله نهایی برسانند در نتیجه بازار داخلی را رها کردند و در فکر و اندیشه بازار خارجی هستند، تدابیر شما برای این زیرمجموعه‌های حمایتی بنیاد چیست؟
در بازه‌ای که می‌بایست حمایت نقدی انجام می‌دادیم یا به پروژه‌های مختلف کمک مالی می‌کردیم، در گذشته انجام شده است. مجموعه این حمایت‌ها در مقاطع و زمانی شاید احتیاج بوده است. چون این کسب‌وکار نوپا بوده است و نیازمند حمایت مالی مستقیم بوده است. مثل دهه ۸۰ که این صنعت تازه در کشور آغاز به کار کرد و حمایت‌های مالی مستقیم بنیاد نیز صورت گرفت.الآن پیشرفت جدی حاصل شده و شرکت‌های بزرگی به وجود آمدند و این کسب‌وکار توسعه پیدا کرده است، هر روزی که جلوتر می‌رویم، صنعت بزرگ‌تر می‌شود و سهم شرکت‌ها از بازار بیشتر. اینکه دوباره توزیع اعتبارات نقدی در سطح گسترده انجام دهیم با توجه به بودجه محدودی که بنیاد دارد توان و ظرفیتش نیست.
باید سراغ این برویم که موانع تولید را برداریم مشکلات جدی که در کسب‌وکار دارند را مرتفع کنیم یا خدمات دهیم. این‌ها جز برنامه‌های اصلی بنیاد است و تمرکزمان در حال حاضر روی این موضوع است که در این ساختار حمایت، حتماً بسته‌های خدماتی ارائه دهیم، یعنی در بخش‌هایی که برای تولید بازی موانعی وجود دارد را مرتفع کنیم. مثلاً در حوزه حمایت تعیین شده که یکی از مشکلات جدی بازی‌سازها که تربیت نیروی انسانی است را تأمین کنیم و تصمیم داریم که در بخش حاکمیتی ظرفیت آن را فراهم کنیم.
ما در حال‌توسعه انستیتو بازی‌سازی در چند نقطه شهر هستیم و کمک می‌کنیم مولد نیروی انسانی برای استفاده بخش خصوصی باشیم. خیلی از افرادی که امروز بازی‌ساز هستند در انستیتو ملی بازی‌سازی آموزش دیدند. امروز که دوباره با کمبود نیروی انسانی در کشور مواجه هستیم باز کمک ما را می‌طلبد که بتوانیم ظرفیت‌های آموزشی ایجاد کنیم. اگر گروه‌های بازی‌سازی نخواهند از انستیتوی ما استفاده کنند با مراکز آموزشی گفت‌وگو شده و آن‌ها می‌توانند از مراکز آموزشی دیگر استفاده کنند و ما هزینه‌هایش را پرداخت می‌کنیم. به‌جای اینکه فقط توزیع‌کننده اعتبارات نقدی باشیم بسته‌های حمایتی طراحی کرده‌ایم که از آن استفاده کنند یا برای فضای کار، با حوزه‌هایی که فعالیت فضای کار اشتراکی دارند، قرارداد بسته شده است و خیلی از بازی‌سازان می‌توانند از این ظرفیت استفاده کنند. اینکه همگرا فعلاً به فاز عملیاتی نرسیده، چون برخی از قراردادها و تفاهمات مانده است که آن‌ها هم به‌سرعت در حال انجام است تا یک نفر که به ساختار ما وارد می‌شود بدون بروکراسی مشکلش را حل کند و کارش انجام شود.
*در کنار برنامه‌ریزی‌های اقتصادی که توضیح دادید و در حال انجام است تا چه اندازه برای احیای ابعاد فرهنگی این حوزه برنامه دارید و تمرکز کردید؟
ما یک برنامه کلان داریم که بحث استفاده و نحوه صحیح مصرف بازی است که بخش مهمی است. سواد بازی که یکی از شاخه‌های سواد رسانه‌ای محسوب می‌شود. اینکه چطور ذائقه مصرف خانواده را تنظیم یا رژیم مصرفش را چگونه طراحی کنیم؟ از آن‌جایی که در این حوزه در کشور کار جدی نشده است، دچار عقب‌افتادگی جدی هستیم و عموماً گیمر و خانواده او نسبت به آسیب‌های بازی که انجام می‌دهند، آشنا نیستند.
با اینکه طرح رده‌بندی سنی را نسبت به دیگر سازمان‌ها زودتر شروع کردیم، حتی در آسیا جز معدود کشورهایی هستیم که این موضوع را پیش گرفتیم و نظام رتبه‌بندی مناسب داریم ولی اینکه در خصوص ترویج این موضوع چه‌کار کردیم یا چطور توانستیم مخاطب خود را آشنا کنیم، تا رسیدن به جایگاه مطلوب فاصله داریم! از همین رو، در حوزه ظرفیت‌های بازی و هم با آسیب‌هایی که برایشان می‌تواند داشته باشد، دچار عقب‌افتادگی جدی هستیم. البته در حال حاضر حوزه فرهنگی بنیاد در حال طراحی برنامه کلان با مقیاس بزرگ است که بتوانیم در خصوص فهم و تحلیل بازی، با مخاطب به مفاهمه و مشارکتی برسیم و آن‌ها بتوانند از ظرفیت‌های ما کمک بگیرند و با آن آشنا شوند. در این خصوص سایتی طراحی شده که تا چند وقت دیگر به‌طور رسمی استفاده و با محتوای جدید رونمایی می‌شود.
*سایت مرتبط با مباحث و استراتژی فرهنگی است؟
محتوای این سایت به‌عنوان فهم بازی در فضای استفاده از بازی‌ها است یعنی یک مرحله از بحث رده‌بندی جلوتر رفته است. مثلاً در خصوص تحلیل بازی با پرسپکتیوهای مختلف به موضوع بازی نگاه شده است. از منظر روانشناسی اساتیدی در این حوزه کار کردند، که بازی چه تأثیراتی می‌تواند بر روح و روان بگذارد، از منظر اجتماعی، سلامت شخصی و فردی، بازی می‌تواند چه مزایایی داشته باشد و چه صدماتی بزند. زیرا در این موضوع کسی کار نکرده است و خانواده دچار ابهام و سردرگمی است، حتی با ما زیاد تماس می‌گیرند و این موضوع دغدغه‌شان است. تمام این برنامه در حوزه فرهنگی، پژوهشی و آموزشی است.
ما در حال‌توسعه انستیتو بازی‌سازی در چند نقطه شهر هستیم و کمک می‌کنیم مولد نیروی انسانی برای استفاده بخش خصوصی باشیم. خیلی از افرادی که امروز بازی‌ساز هستند در انستیتو ملی بازی‌سازی آموزش دیدند. امروز که دوباره با کمبود نیروی انسانی در کشور مواجه هستیم باز کمک ما را می‌طلبد که بتوانیم ظرفیت‌های آموزشی ایجاد کنیم
*با توجه به شرایط کنونی و مسائل پیش‌آمده ارزی و اقتصادی در جامعه که شرایط بازی‌سازی بسیار سخت شده است دغدغه و هدف غایی شما برای بازار خارج چیست؟
خود مجموعه شرکت‌ها که خیلی از آن‌ها در حال برنامه‌ریزی و اقدام هستند و در این چند سال نتایج موفقی داشتند، خصوصاً در پلتفرم بازی‌های موبایلی، توانستند ناشر خارجی پیدا کنند و اثرشان به بازار خارج رفته و دیده شده است و به یک مدل اقتصادی مناسب رسیدند. ولی تدابیر برای کسانی که نوپا هستند و نیاز به مشاوره و کمک دارند در بخش‌هایی از همگرا اضافه خواهد شد که کمک کردن به صادرات بازی‌ها است. یک بخش مهمی از صادرات که دیده نمی‌شود بخش بوروکراتیک آن است. مثل بحث حقوقی آن، نحوه بستن قرارداد و مشاوره‌های حقوقی که می‌توانیم به آن بدهیم. البته بسته‌ای در حال طراحی است که اگر بازی‌سازی علاقه‌مند به کاری است و گفت‌وگوهای اولیه‌ای انجام داده، بتوانیم ظرفیت تکمیلی به آن اضافه کنیم. مثل همین مشاوره در خصوص قرارداد و مباحث حقوقی آن، که مهم‌ترین مسئله‌شان هم تبادلات مالی و مشکلات بانکی است که برایشان به وجود می‌آید، را مرتفع کنیم.
با این شرایط تحریم‌های ظالمانه‌ای که نظام سلطه به کشور ما تحمیل کرده و خیلی از این موضوعات ارتباطی با ساختار تحریمی که خودشان تعریف کردند، ندارد مثلاً آی‌پی‌های کشور ما را در بازی‌هایی که به‌صورت آنلاین انجام می‌شد، بستند و نمی‌توان این موضوع را با هیچ رویکردی تحلیل کنید که مبنای این تحریم چیست! تا یک نفر بازی نکند! این نشان می‌دهد برنامه‌ریزی به‌شدت غیراخلاقی آن‌طرف اتفاق می‌افتد. برای اینکه بتوانیم راه‌حلی برای این موانع پیدا کنیم تمرکزمان بر روی بسته‌هایی است که به‌صورت مشاوره در صادرات بازی کمکشان کنیم، که موضوعاتش پیچیدگی ابعاد حقوقی، مالی و… دارد، همچنین تبادلش هم موضوع پیچیده‌ای است. حتی آمادگی شرکت‌ها برای دیده شدن، آمدن و رفتن و بحث‌هایی که به‌عنوان رویدادهای تجاری (B2B) مرسوم است و اینکه بتوانیم به‌جاهایی آن‌ها را اعزام کنیم تا در ارتباط قرار بگیرند. این‌ها جز پکیجی است که ان‌شاءالله امسال انجام می‌شود.
