روز چهارشنبه 18 مهرماه 97 در مجلس شورای اسلامی موارد و ادعاهایی علیه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای توسط یکی از نمایندگان محترم در صحن علنی مجلس شورای اسلامی در قالب پرسش از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح شد. بر همین اساس بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای خود را موظف می‌داند به ادعاها و ابهامات مطرح شده پاسخگو باشد.
در بخش‌های عمده‌ای از صحبت‌های مطرح شده شاهد تاکید بر اساسنامه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای و وظایف نظارتی و حمایتی این نهاد بودیم. با وجود ادعای مطرح شده مبنی بر بی‌توجهی بنیاد به وظایف نظارتی و قانونی‌اش، چنین ادعایی با هیچ‌یک از شواهد موجود هم‌خوانی ندارد.
بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای براساس وظایف نظارتی تصریح شده در اساسنامه‌اش بر تمامی حوزه‌های مرتبط با تولید، تامین، واردات و صادرات بازی‌های ویدیویی و رایانه‌ای نظارتی فراگیر را اعمال کرده است و شرح شفاف و همراه با جزییات عملکرد این نهاد هر ساله در قالب نمایه عملکرد بنیاد منتشر شده و می‌شود که اتفاقا این نمایه عملکرد در اختیار نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی نیز قرار می‌گیرد. مروری بر همین گزارش‌ها نشان می‌دهد بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای از سال 1393 تا کنون بیش از 1877 مرکز فروش و گیم‌نت را در تهران و بیش از 221 واحد فروش و گیم‌نت را در شهرستان‌ها شناسایی و بازرسی کرده است. در همین بازه زمانی بیش از 1100 واحد در تهران و شهرستان‌ها مورد عملیات بازرسی قرار گرفته‌اند که حاصل آن جمع‌آوری بیش از یک میلیون و صد هزار بازی غیرمجاز بوده است.
در راستای عمل به وظیفه نظارت و ارزشیابی محتوایی بازی‌ها نیز صرفا از سال 1393 تا کنون بیش از 26700 عنوان بازی در پلتفرم‌های مختلف رده‌بندی سنی شده‌اند. در حالی که در این بازه زمانی بیش از 6500 مجوز انتشار بازی صادر شده حتی یک مورد بازی خلاف شئونات و ارزش‌های فرهنگی، ملی و دینی کشورمان از بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای مجوز دریافت نکرده و در بخش بازی‌های موبایلی ایرانی و خارجی نیز ممیزی پس از نشر انجام می‌شود که پس از یک هفته از انتشار بازی بر عناوین اعمال می‌شوند. چنین اقداماتی باعث شده شاهد عرضه رسمی هیچ عنوان غیرمجازی نباشیم.
گرچه در تمامی حوزه‌هایی که دستگاه‌های دولتی بر آن نظارت دارند سطح محدودی از کالاهای قاچاق یا غیرمجاز به شکل زیرزمینی معامله می‌شوند اما فعالیت پیگیرانه بنیاد در حوزه نظارت بر تولید، توزیع و نشر بازی‌های رایانه‌ای باعث شده هیچ عنوان غیرمجازی در ویترین فروشگاه‌های سراسر کشور در دسترس نباشد. فعالیت‌های بنیاد به بازار فیزیکی محدود نبوده و گزارش بیش از 44000 لینک مجرمانه به کمیته تعیین مصادیق مجرمانه نشان از نظارت دائمی این نهاد بر فضای مجازی دارد.
نماینده محترم در سخنان خود سیستم رده‌بندی سنی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای را مورد پرسش قرار داده و آن را «من‌درآوردی» توصیف می‌کند.
در شرایطی که سیستم‌های رده‌بندی سنی دقیق و علمی در بسیاری از ارکان نظارتی کشور مورد استفاده قرار نمی‌گیرند، سیستم رده‌بندی سنی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای به عنوان یکی از سامانه‌های پیشرو در کشور حاصل سال‌ها تحقیق علمی و کارشناسی است. این سیستم با تکیه بر نظریه‌های علمی روز و با همراهی اساتید حوزه‌های علوم و معارف اسلامی، علم روانشناسی و علم جامعه‌شناسی تدوین شده است. شرح شیوه تدوین و اساتیدی که در تدوین نظام ESRA همکاری داشته‌اند در مقاله‌ای مجزا جهت مطالعه بیشتر منتشر شده است. نظام رده‌بندی ESRA نه تنها من‌درآوردی نیست بلکه تنها نظام رده‌بندی بازی‌های رایانه‌ای در خاورمیانه است که ما باید به آن افتخار کنیم.
در همین رابطه، در سخنان نماینده محترم به دو نکته دیگر درباب سیستم رده‌بندی سنی اشاره شده است. در یکی از این موارد عدم توجه 47 درصدی بازیکنان به سیستم رده‌بندی سنی که در پژوهش‌های بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای منعکس شده مورد انتقاد قرار گرفته که در پاسخ باید اشاره کنیم که عدم توجه 47 درصدی بازیکنان سراسر کشور به سیستم رده‌بندی سنی نشان دهنده ضعف این سیستم نیست. در درجه اول توجه بیش از 50 درصد از بازیکنان به رده‌بندی سنی خود یک دستاورد مهم و ارزشمند تلقی می‌شود. از سوی دیگر باید به این نکته نیز توجه داشت که بسیاری از بازی‌های محبوب و پراستفاده در کشور بازی‌های موبایلی هستند که اساسا رده‌بندی سنی چالش‌برانگیزی ندارند و سهم قابل‌توجهی از درصد گزارش‌شده به دلیل وجود همین بازی‌ها در آمار مورد بررسی است. این در حالی است که توجه به رده‌بندی سنی در کلان‌شهری چون تهران که در آن کنسول‌های بازی محبوبیت قابل‌توجهی دارند و عناوین با رده‌بندی سنی بالاتر بیشتر مورد استفاده بازیکنان قرار می‌گیرد با افزایشی چشم‌گیر روبرو بوده. طبق جدیدترین گزارش معاونت پژوهش بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در گزارش «تهران، شهر بازی» توجه به رده‌بندی سنی در تهران 61 درصد گزارش شده است. درصد بالایی که با تلاش گسترده بخش‌های مختلف فرهنگی فعال در این حوزه از جمله بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای حاصل شده است. به این ترتیب سیستم رده‌بندی سنی چه به لحاظ ماهیت و چه به لحاظ کارکرد کاملا پیشرو بوده و عملکرد موثری داشته است. هر چند بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای از عدم همکاری مناسب سازمان‌های فرهنگی از جمله صدا و سیما و شهرداری در زمینه فرهنگ‌سازی بیشتر نظام رده‌بندی گلایه‌مند است.
در بخشی دیگر از سوال نماینده مشهد و کلات به پرسشنامه خوداظهاری رده‌بندی سنی بازی‌های موبایلی اشاره شده و این پرسشنامه به عنوان مرجع صدور مجوز در نظر گرفته می‌شود. شایان ذکر است که این پرسشنامه خوداظهاری ابدا به معنای صدور مجوز برای یک عنوان نیست و صرفا خوداظهاری بازی‌ساز درباره بازی و راهنمایی بنیاد به بازی‌ساز درباره رده‌بندی سنی احتمالی بازی بر مبنای همان خوداظهاری است.
همچنین این پرسشنامه قرار است در مارکت‌های دیجیتال درج شده و پیش از نمایش پرسشنامه بازی‌ساز باید تعهدنامه‌ای را تایید کند. نتیجه‌ی این پرسشنامه که مختص بازی‌های موبایلی ایرانی است، نهایی نبوده بلکه پس از تعیین رده‌سنی، نظام رده‌بندی ESRA مجددا بازی را بررسی می‌کند و در صورتی که هر یک از این خوداظهاری‌ها با محتوای واقعی بازی همخوان نباشد، اقدامات لازم برای حذف بازی از فروشگاه‌های بازی‌های موبایلی به سرعت انجام خواهد شد یا رده‌ی صحیح جایگزین می‌شود. از سوی دیگر برخلاف سخنان نماینده محترم، فرم خوداظهاری برای هیچ عنوانی که دارای محتواهای غیرمجاز باشد رده‌بندی سنی پیشنهاد نمی‌کند. این موضوع همین حالا به شکل آنلاین قابل ارزیابی است و در ویدیوی زیر نیز کاملا مشهود است:
نماینده محترم در سخنان خود اشاراتی انتقادآمیز به سهم بازی‌های خارجی از بازار نرم‌افزار کشور دارد. در زمینه حضور بازی‌های غیرایرانی در کشور و سهم 86 درصدی آن‌ها از بازار نرم‌افزار کشور (براساس گزارش نمای باز 96)؛ باید به این نکته توجه داشت که اتفاقا این گزارش نشان‌دهنده فعالیت‌های حمایتی ثمربخش بنیاد در حوزه تقویت بازی‌سازان و صنعت بازی داخلی است. در حالی که سهم بازی‌های ایرانی از بازار نرم‌افزار کشور در گذشته سهم اندکی بوده و طبق گزارش نمای باز در سال 94 حدود 11 درصد این بازار در اختیار بازی‌های داخلی بوده است ظرف دو سال گذشته با رشد در این بخش سهم بازی‌های بومی به 14 درصد از کل بازار نرم‌افزار کشور رسیده است.
متاسفانه در سخنان نماینده محترم مجلس شورای اسلامی شاهد کم‌توجهی به دستآوردهای ارزنده بازی‌سازان کشور نیز بودیم به شکلی که ایشان افزایش سهم بازی‌های ایرانی از بازار را به دلیل وجود عناوینی می‌دانند که از بازی‌های خارجی الگو گرفته‌اند یا ضدارزش‌ها را تبلیغ می‌کنند. نگاهی به عناوینی که بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در سال‌های گذشته از آن‌ها حمایت کرده و در جشنواره‌های خارجی نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند نشان دهنده تلاش بازی‌سازان ایرانی در جهت نمایش ارزش‌های فرهنگی کشور و حمایت‌های بنیاد از چنین عناوینی است. بازی محبوبی چون کوییز آو کینگز با بیش از 8 میلیون کاربر که در لیگ بازی‌های رایانه‌ای امسال نیز حضور داشت و بیش از 5000 هزار کاربر را به محل حضور مسابقات کشاند، از عناوین ارتقادهنده دانش و فرهنگ عمومی جامعه است.
بازی قصه بیستون که از درونی‌ترین عناصر فرهنگی و ادبی کشور الهام گرفته، براساس قصه شیرین و فرهاد ساخته شده است و ایران را در سطح جهانی نمایندگی می‌کند یا بازی موفق انگاره که معماری ایرانی-اسلامی را در مجامع و جشنواره‌های بین‌المللی نمایندگی می‌کند صرفا چندین مورد از بازی‌های ایرانی فاخری هستند که در سال‌ها گذشته ساخته شده و مورد حمایت بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای قرار گرفته‌اند. حتی بازی‌های ایرانی که به‌عنوان بازی‌های مورد دار در مجلس شورای اسلامی از آن‌ها نام برده شد، بازی‌های موفق و باکیفیت ایرانی هستند و نباید زحمت بازی‌سازان ایرانی را این چنین زیر سوال برد.
در پایان ادعایی نیز درباره عدم شفافیت مالی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای مطرح شده که حقیقتا تعجب‌برانگیز است. بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در سال‌های گذشته یکی از شفاف‌ترین سازمان‌های کشور بوده و خود در حوزه شفاف‌سازیِ عملکرد مالی‌اش پیشرو بوده است. بنیاد طی گزارش‌های مختلف به شکل منظم اطلاعات مربوط به هزینه‌های حمایتی، هزینه‌های مرتبط با رویدادها و حوزه‌های مختلف فعالیتش را منتشر کرده و از گردش آزاد اطلاعات و شفافیت هر چه بیشتر استقبال کرده و می‌کند. صحبت‌های مطرح شده از سوی آقای پژمانفر مربوط به گزارش سال ۹۱ مرکز پژوهش‌های مجلس است که پس از گذشت سال‌ها از حیث اعتبار خارج است.
این بنیاد، نمایه عملکرد خود در سال‌های 93، 94 و 95 را در دی‌ماه سال 1396 منتشر کرده است. لیست حمایت‌های بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای از سال 87 تا 96 بهمراه نمایه عملکرد سال ۱۳۹۶ در گزارشی جداگانه در خردادماه سال 1397 منتشر شده و گزارش هزینه‌کرد و درآمد برگزاری رویدادها و نمایشگاه‌ها از سال 1387 تا 1396 نیز تیرماه امسال در دسترس عموم قرار گرفته است. تمامی این گزارش‌ها همین حالا در وبسایت بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در دسترس قرار دارد و قابل بررسی است. در همین راستا گزارش حسابرسی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در سال 96 نیز منتشر در آینده نزدیک منتشر می شود.
همچنین بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای همچون سایر سازمان‌ها و نهادهای دولتی مورد بازرسی منظم قرار می‌گیرد و در حال حاضر نیز بازرسی کل کشور در بنیاد مستقر بوده و در حال بررسی تمامی اسناد مالی این بنیاد است.
