مفهوم بازی جدی (Serious Game) دقیقا از زمانی که بازی‌های ویدئویی پا به عرصه گذاشتند، همگام با مفهوم سرگرمی در بازی‌ها شکل گرفت. بازی‌های جدی همان بازی‌های ویدئویی هستند با این تفاوت که عموما یک موقعیت، یک شغل یا روش آموختن یک شغل را شبیه‌سازی می‌کنند و سرگرمی در ساختار آن‌ها در درجه‌های بعدی اهمیت قرار دارد. در واقع از همان ابتدای شکل‌گیری این صنعت، بازی‌سازها همان‌طور که به وجه سرگرمی این دست بازی‌ها توجه داشتند، به جنبه‌های آموزشی و شبیه‌سازی آنها نیز می‌پرداختند.

اگر نگاهی به تاریخچه‌ی این دست بازی‌ها داشته باشیم متوجه می شویم که بازی‌های جدی زیادی بوده‌اند که هم زمان با شکوفایی این صنعت مطرح شده‌اند. هم‌اکنون بازی‌های جدی درآمد سرشاری دارند و هرساله تعداد زیادی از این شکل بازی‌ها به شکل مستقل یا سفارش شده توسط ارگان‌ها و شرکت‌های بزرگ و کوچک برای آموزش کارکنان یا دانش‌آموزان یا دانشجویان رشته‌های مختلف، ساخته و عرضه می‌شوند. این بازی‌ها حتا دارای جشنواره‌ها و رویدادهای مستقل خاص خودشان هم هستند.

در طول تاریخ بازی‌های جدی زیادی منتشر شده‌اند اما قصد داریم 7 بازی جدی تاثیرگذار را که در زمان عرضه، تاثیرات بسیار زیادی در دنیای پیرامون خود داشتند را به شکل اجمالی معرفی کنیم. بازی‌های معرفی شده براساس ترتیب خاصی معرفی نشده‌اند.

Microsoft Flight Simulator

این بازی شبیه‌ساز پرواز، مشهورترین و قدیمی‌ترین بازی جدی است. این بازی که در واقع پدربزرگ بازی‌های شبیه‌ساز پرواز غیرجنگی هم محسوب می‌شود، توسط «بروس آرت‌ویک» (Bruce Artwick) طراحی و در سال 1982 با کمک مایکروسافت که در آن زمان در ابتدای دوران شکل‌گیری بود منتشر شد. با کمک این بازی، افراد بسیاری بدون این‌که از هواپیماهای واقعی برای آموزش پرواز استفاده بکنند، اصول پرواز و نحوه‌ی اوج گرفتن و کنترل کردن و فرود انواع هواپیماها را آموختند. تا به حال 14 عنوان از این بازی از سال 1982 تا سال 2014 منتشر شده است.

Darfur Is Dying

بازی «دارفور می‌میرد» یک بازی جدی است که در طبقه‌بندی بازی‌های جدی خبری قرار می‌گیرد. این بازی که در سال 2006 منتشر شد تا سپتامبر همان سال با حمایت پرشوری همراه بود و 800 هزار کاربر از آن استفاده کردند. بازی بر پایه‌ی استفاده از فلش و مرورگر وب ساخته شده بود و کاربر را در نقش یکی از اعضای خانوده‌ای دارفوری قرار می‌داد. کاربر یا باید یکی از این اعضا را از چنگ نیروهای شورشی فراری می‌داد یا در کمپ پناه‌جوها نحوه‌ی زندگی و مدیریت منابع را برعهده می‌گرفت. بازی شبیه‌ساز وضعیت اسف‌بار مردم جنگ‌زده‌ی دارفور بود و به شکل کامل تمام فجایعی را که بر سر غیرنظامیان می‌آمد در قالب بخش‌های مختلف بازی به کاربران ارائه می‌کرد و کاربر با تجربه‌ی آن از وضعیت نگران‌کننده‌ی دارفور اطلاعات بیشتری کسب می‌کرد.

۳. World Without Oil 

«قبل از اینکه آن را زندگی کنی، بازی‌اش بکن!» این شعار بازی دنیا بدون نفت بود که در سال 2007 منتشر شد. این بازی که آن را یک بازی جدی در ژانر واقعیت جایگزین یا ARG هم طبقه‌بندی می‌کنند، به کاربران این امکان را می‌دهد تا بدانند، بحران نفت چگونه می‌تواند در محیط زندگی و نحوه‌ی زندگی آنها تاثیرات مخربی داشته باشد. این بازی که فقط 32 روز و از پایان آوریل تا آغاز ژوئن سال 2007 در دسترس بود توسط بسیاری بازی شد و در انتها یک آرشیو درجه یک از مشکلات و بدترین سناریوهای ممکن را به دست داد تا با کمک آن و در آینده بشود در مقابل بحران‌های احتمالی، گزینه‌های مقابله به مثل موثری داشت.

4. Foldid

این بازی جدی آنلاین فکری، از آن دست بازی‌های است که مفهوم واقعی ضرب‌المثل‌های «یک دست صدا ندارد» یا «چندتا فکر بهتر از یک فکر است» را کاملا به اثبات می‌رساند! این بازی که سه سال به شکل آنلاین بازی شد، در انتها توانست با کمک هم‌فکری کاربران پر تعداد خود، یکی از مشکلات بزرگ علم پزشکی را حل کند؛ با کمک این بازی و اطلاعات کاربران، دانشمندان توانستند ساختار کریستالی ویروس Mason-Pfizer Monkey  را که عامل اصلی بیماری ایدز نیز هست مشخص کنند. گرچه این مشکل 15 سال گریبان‌گیر دانشمندان بود، با کمک جمع‌آوری اطلاعات هزاران کاربر در این بازی، طی ده روز آنزیمی مناسب هم ساخته شد.

5. IBM Cityone

این بازی، که در سال 2010 منتشر شده است به کاربر این امکان را می‌دهد که اداره‌ی یک شهر صنعتی بزرگ را برعهده بگیرید. اداره‌ی شهر از ساختن بخش‌های مختلف آن تا مدیریت منابع آب و نقشه‌هایی برای سرمایه‌گذاری را شامل می شود. با این‌که مجموعه بازی‌های Sim City به مدت بیست سال پیاپی دقیقا همین کار را انجام داده‌ ولی وجه سرگرمی مجموعه بازی Sim City  بیشتر از بازی مذکور است که بیشتر جنبه‌ی آموزشی دارد و توسط شهردارها و دانشجویان شهرسازی زیادی مورد استفاده بوده است.

6. Superbetter

وقتی Jane McGanigal در سال 2009 دچار ضربه‌ی مغزی شد، عوارض حاصل از آن در قالب افسردگی و تمایل به خودکشی در او بروز کرد و مدت‌ها عذاب‌اش داد. جین بعد از به‌روز این مشکلات روحی، یک بازی به نام Jane the Concussion-Slayer طراحی کرد که به او کمک کرد تا خود را درمان کند. او بعد از این‌که از نتایج عالی این بازی مطمئن شد آن را تحت عنوانSuperbetter  و تحت یک اپلیکیشن منتشر کرد. این بازی جدی به کاربر این اجازه را می دهد که کارهای روزانه‌ی خود را در قالب فیلد‌های مختلفی مرتب کرده و برنامه‌ی روزانه‌ی خود را بر اساس آن انجام بدهد تا با استفاده از روش مشغول نگه داشتن ذهن، در برابر افسردگی‌های روحی مقاومت کند. بازی هم‌اکنون به عنوان یکی از بازی‌های جدی برای درمان افسردگی مورد استفاده است.

7. Stop Disasters!

یک بازی شبیه‌ساز مدیریت بحران است که در سال 2007 منتشر شد. این بازی آنلاین تحت مرورگر که هنوز هم دایر است، هزاران بازی‌کننده دارد و کاربر را در نقش اداره کننده‌ی یک شهر یا روستا قرار می‌دهد. کاربر باید با مدیریت محیط زیست، نحوه‌ی استفاده از مکان‌های مختلف، استفاده از مصالح درست برای خانه‌ها و اماکن عمومی، از شدت خسارات بلایای طبیعی کم کند. به این ترتیب کاربر می‌آموزد چگونه می‌شود در سطوح مختلف مثل محیط‌های کوچک روستایی یا محیط‌های بزرگ شهری با ساختن اصولی این اماکن شدت خسارات بلایای طبیعی را به حداقل رساند. این بازی توسط سازمان ملل متحد ساخته و منتشر شده است.