در آخرین دیدار اعضای عالی رتبه شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور با مقام معظم رهبری، ایشان اهمیت توجه کافی به جایگاه صنعت بازی را به عنوان یکی از نکات ضروری بخش فرهنگی کشور خواستار شدند.
زمانی از نگاه بنگاههای اقتصادی جهان، صحبت در خصوص سرمایه گذاری چندصد میلیون دلاری در صنعت بازیسازی و در تولید صرفا یک بازی مانند یک رویا تلقی میگردید و باور آن برای بسیاری غیرواقع محسوب میشد هرچند اکنون نیز طرح این موضوع در کشور ما و درمیان بسیاری از صاحبنظران اقتصادی داخل غریب میباشد. هنوز نیز برای بسیاری پیگیری رکوردهای آمار فروش یک فیلم خوش ساخت آمریکا به مثابه قدرت اقتصادی هالیوود محسوب میگردد و در اخبار و محافل گوناگون این آمارهای فروش هفتگی و ماهانه نقل میگردد. اما اگر عنوان گردد آمار فروش هفتگی فلان بازی رایانه ای و ویدئویی از مرز یک میلیارد دلار عبور نمود آیا همچنان جذابیت رکورد فروش یک فیلم آمریکایی به عنوان جادوی هنر هفتم خودنمایی میکند.
هزینه ساخت آخرین نسخه از مجموعه بازی "ندای وظیفه" بالغ بر چندصد میلیون دلار گردید اما این بازی تنها در اولین هفته عرضه خود در بازارهای آمریکا و اروپا به رکورد فروش یک میلیارد دلاری رسید.
رشد اقتصادی صنعت بازیسازی آمریکا در شش ماه اول سال 2013 بگونه ای است که گردش مالی آن در آمریکا و در شش ماه نخست این سال بیش از 150 درصد صنعت فیلم سازی این کشور بوده است.
مقدمه فوق ورودی به ادامه مقالات گذشته در حوزه بررسی نقاط ضعف عدم شکل گیری نسبی موفقیت صنعت بازیسازی و مشکلات کسب و کار آن در ایران میباشد.
قانون سوم؛ جذب سرمایه و بررسی منابع مالی
تامین منابع مالی و چگونگی جذب سرمایه یکی دیگر از عوامل کلیدی و شاید مهمترین آنها در راه اندازی موفق یک کسب و کار محسوب میگردد. در یک کسب و کار بازیسازی مجموعه عواملی که در تولید یک بازی دخالت و نقش مستقیم دارند باعث میگردد ساختار صنعت بازیسازی بگونه ای باشد که لزوم پوشش هزینه های مالی تولید محصول همواره در جای جای فرآیند تولید پروژه احساس گردد.
در تولید یک فیلم سینمایی نقش عوامل مالی و تامین کننده سرمایه گذاری در ساخت آن در غالب نقش تهیه کننده فیلم تعریف میگردد و در این میان میزان قدرت او در پوشش و تامین نیازمندیهای مادی ساخت یک فیلم تاثیر مستقیم بر کیفیت ساخت فیلم تولیدی کارگردان آن دارد.
در تولید یک بازی همین موضوع با حساسیت بیشتری نمود پیدا میکند. چرا که مجموعه بخشهای مختلفی که بصورت یکپارچه در ساخت یک بازی نقش دارند همواره باعث میگردند تامین هزینه های ساخت یک بازی از اهمیت بسزایی در کیفیت موثر و موفقیت ساخت آن باشد.
بررسی چگونگی تامین مالی و جذب سرمایه مورد نیاز در کسب و کار صنعت بازیسازی از اولویت یک مجموعه بازیساز محسوب میگردد.
همه فعالیت‌های کارآفرین نیاز به سرمایه دارد. درست است که سرمایه در طول حیات فعالیت اقتصادی نیاز است، ولی کارآفرین تازه‌کار، در آغاز کار، در بدست آوردن سرمایه با مشکلات بیشتری روبه‌رو است.
به طور کلی برای تهیه سرمایه ابتدایی جهت راه‌اندازی یک کسب و کار، منابع ای وجود دارند که میتواند شامل:
1- سرمایه نزدیکان، دوستان و اقوام
2- تهیه‌کنندگان و مشتریان
3- موسسات وام دهنده
4- سرمایه‌گذاران مخاطره‌پذیر
5- بانک‌های تجاری
6- موسسات مالی تخصصی
7- عرضه سهام
8- کمکهای دولتی
در کشورهای صنعتی معمولاً بانکها یا شرکتهای سرمایه‌گذاری برای شرکت در پیاده‌سازی طرح‌ها اعلام آمادگی کرده‌اند. برای مثال در زمینه طراحی نرم‌افزار، افراد خلاق، می‌توانند با ایجاد یک شرکت کوچک و کم‌هزینه با عقد قرارداد با یک شرکت بزرگ و قبول بخشی از فعالیت‌های طراحی و تحقیقاتی آنها سرمایه اولیه خود را تهیه و روز به روز در کنار همان شرکت فعالیت خود را توسعه دهند و همزمان نیز بازارهای تازه‌ای بیابند، اما در کشور ما چطور؟
طبیعی است تا زمانی که جایگاه صنعت و تجارت بازیسازی برای بسیاری در کشور ناشناخته است هرگونه فعالیت اقتصادی ناشی از حضور شرکتها و موسسات و افراد جهت سرمایه گذاری در پروژه های تولیدی شرکتهای حاضر در این صنعت مبهم و کاملا غیرمنطقی است.
مشکلات ناشی از عدم وجود قانون حق مالکیت معنوی اثر برای محصولات خارجی و ایجاد هاشیه امنیت برای تولیدات داخلی، عدم تعریف ردیف قانونی و ماهیت حقوقی مستقل برای صنف بازیساز، عدم شناسایی جایگاه صنعت بازیسازی از منظر موسسات، بانکها و مراکز اهدا کننده وام و اعتبارات مالی، عدم وجود مشوقات و معافیت مالیاتی، موازی کاری شعارگونه دستگاههای مختلف دولتی و ضعف عمده در سیستم پخش و توزیع بازیها در بازار مصرف و در کنار بسیاری کاستیهای برگفته از سیستم و ساختار عمدی ضد تولید داخلی موارد دیگر از معضلات این حوزه دربر میگیرند که باعث میگردد این صنعت بمانند سایر صنایع جوان و نوپای داخلی اما با مظلومیت بیشتری مورد کم توجهی مزمن قرار گیرد.
علاوه بر این موارد نوع ساختار بیمارگونه بدنه بازار مصرف و عوارض ناشی از این بیماری علامت سوالهای بیشماری را حتی برای آنانکه علاقمند به سرمایه گذاری مستقل در این حوزه را دارند ایجاد مینماید.
با توجه به ساختار کنونی داخلی، تنها جایگاه کمک به تامین سرمایه گذاران تولید کننده تا زمان نقطه برون رفت از وضعیت کنونی، دولت و کمکهای دولتی میباشد.
شاید بتوان گفت حضور و جایگاه "بنیاد ملی بازیهای رایانه ای" به عنوان تنها متولی رسمی صنعت بازیسازی در ایران به عنوان بازوی دولت در فعالیت های اقتصادی و تامین منابع سرمایه گذاری مورد نیاز در تولیدات شرکتهای بازیساز محسوب میگردد اما بررسی وضعیت قدرت مالی این نهاد در این عرصه در مقابل حجم بالای انتظارات فردی و اجتماعی، حکومتی و شرکتی کاملا قیاس ناشدنی است.
از سال 2012 میلادی با ورود نسل جدید تولیدات شرکتهای بازیساز در دنیا به سطح کیفی فراتر از تصور و امکانی که رشد فناوریهای سخت افزاری برای به تصویر کشیدن و به اشترک گذاری این قابلیتها و محصولات به ارمغان آورد عملا شیوه سرمایه گذاری در صنعت بازیسازی وارد یک مرحله فوق العاده حساس گردید. رشد کیفی محصولات تولیدی اخیر در کنار تغییر ذائقه مصرف و افزایش سطح درخواست و انتظارات مخاطبین بازی از کیفیت و تنوع محصولات باعث شده است تغییرات عمده ای در فرآیند تولیدی شرکتهای بازیساز جهان حاصل گردد.
سرمایه گذاری عظیم 2ساله اخیر کشورهای حوزه خلیج فارس مانند؛ قطر، عمان، عربستان و امارات متحده عربی در مبحث صنعت بازیهای رایانه ای این تهدید را به همراه خواهد داشت تا درآینده نزدیک علاوه بر ازدست دادن جایگاه نخست صنعت بازیسازی ایران در خاورمیانه، یکی از بازارهای هدف محصولات شرکتهای ایرانی توسط سایر کشورهای منطقه اشباع و تعذیه گردد.
با نگاهی به وضعیت بودجه اعلامی سال آینده و بررسی عددی که به بنیاد ملی بازیهای رایانه ای تعلق خواهد گرفت این سوال مهم ایجاد میگردد که آیا مسئولان فرهنگی کشور با دید باز و آگاهانه ای نسبت به اتفاقات حوزه فرهنگ و فناوری جهان اهمیت حوزه بازیهای رایانه ای و ویدئویی را تحلیل نموده اند؟ آیا با توجه به نوع ساختار خاص جامعه مصرف و فرهنگی کشور از عقب ماندگی عدم سرمایه گذاری لازم برای پوشش نیازمندی فراتر از مرزهای این صنعت چاره ای خواهند داشت؟
ظاهرا وجود و عنوان سازمانی با نام "بنیاد ملی بازیهای رایانه ای" بیشتر از اهمیت نیازمندی آن به پشتیبانی و حمایتهای مالی و معنوی دولتی، به مثابه بهانه ای برای توجیه توجه کافی به مقوله بازیهای رایانه ای در میان دولتمردان و مسئولان کشورمان بدل شده است.
این موضوع کاملا قابل درک است شرایط کنونی اقتصادی و نوع بودجه انقباضی کشور در جهت عبور از مشکلات کنونی راهکار منطقی طرح ریزی بودجه دستگاههای دولتی در سال آینده محسوب میگردد اما تحلیل درست جایگاه یک صنعت و نقشی که میتواند در آینده اقتصادی و بخصوص فرهنگی کشور داشته باشد چیزی نیست که بسادگی نادیده گرفته شود.
احمد احمدی
معاون بازرگانی و امور بین الملل بنیاد ملی بازیهای رایانه ای
Ahmadi@ircg.ir
