نقش نظارتی والدین بر بازی‎های رایانه‎ای

دکتر تهمینه شاوردی (دکترای جامعه شناسی. استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی)
به صراحت نمی‎توان بر اثرات مثبت یا منفی بازی‎های رایانه‎ای بر روی همه کودکان و نوجوانان به طور یکسان تاکید نمود. در این بین، متخصصان  به منظور آگاه نمودن مردم در خصوص نظام‎های طبقه‎بندی، مواردی را که به خشونت و پیشرفت کودکان مربوط می‌شود مشخص کرده‎اند و نیز در زمینه اهمیت نظارت بر استفاده کودکان از رسانه‌ها توصیه‎‎هایی برای والدین دارند. آنها معتقدند والدین برای تشخیص بازی‎های مفید، سن و جنس فرزندان را باید در نظر داشته باشند. شناخت آنها نسبت به مسائل تربیتی و آگاهی نسبت به انواع بازی‎‎های رایانه‌ای نیز اهمیت دارد. مثلا باید تا آنجا که ممکن است نیازها، علایق و سلیقه‎های فرزندان را در نظر بگیرند و با احترام به حرف‎های آنها گوش دهند. مطلوب این است که اعضای خانواده به یک توافق کلی و تصمیم‎گیری واحد در مورد تعیین بازی‎های مناسب و سودمند برسند. والدین باید به نسبت مفید یا مضر بودن بازی‎های رایانه‌ای توجه داشته باشند، همچنین توجه داشته باشند که تاثیر یک بازی روی فرزند آنها می‎تواند کاملا متفاوت از تاثیر آن روی کودک دیگری باشد. برای مثال یک بازی که دارای جنبه‎هایی از خشونت است می‎تواند برای کودکانی که در ابراز وجود و گرفتن حق خود از دیگران مشکل دارند، تحت تاثیر شرایطی خاص مناسب باشد، در حالی‎که همان بازی ممکن است یک کودک عادی را به سوی پرخاشگری سوق دهد؛ بنابراین در تصمیم‎گیری باید به خلقیات کودک توجه کرد. بعد از تصمیم‎گیری، باید با لحنی جدی و با زبانی ساده متناسب با سن فرزند با او صحبت کرد. مثلا این بازی رایانه‌ای که به منزل آورده‎ای پر از صحنه‎های خشن است و باعث خستگی می‎شود و طوری ساخته شده است که هر فردی آن را بازی کند دوست خواهد داشت در زندگی واقعی نیز همانطور عمل کند. 
توصیه‎هایی برای انتخاب محتوای مناسب بازی
اگر در عنوان و عکس‎های روی بسته‌بندی بازی  موارد خشونت و موضوعات جنسی وجود دارد، می‌توان انتظار داشت که چنین مواردی در بازی هم وجود داشته باشد.
1- در جستجوی بازی‎هایی باشید که مستلزم سر و کار پیدا کردن بازیکن با راهبردها باشد و تصمیم‌گیری را در فضایی از بازی انجام دهد که پیچیده‌تر از ضربه‌زدن، دویدن یا پریدن باشد.
2- از سایر آموزگاران یا والدین بپرسید که چه بازی یا نرم‌افزاری را توصیه می‌کنند.
3- هنگام انتخاب بازی برای فرزند خود از یک بچه بزرگ‌تر کمک بگیرید. 
4- درباره محتوای بازی با هم گفتگو کنید. از فرزندتان بپرسید که بازی چگونه و راجع به چه چیزی است.
5- از فروشگاه بازی‎های رایانه‎ای در محل زندگی‎تان بخواهید قبل از اجاره‌ بازی‌های خشن به فرزندان‎تان، موافقت شما را بخواهند.
6- آگاه باشید که چه چیزی به کودکان فروخته می‌شود.
7- درجه‌بندی بازی‌ها و همچنین سایر منابع محتوایی که در انتخاب بازی به شما کمک می‌کنند را بکار برید. از درجه‌بندی به عمل آمده در مورد بازی‎های رایانه‌ای و سایر ملاحظات مربوط استفاده نمایید و بازی مورد نظر را بشناسید.
8- قبل از خرید بازی در صورت امکان آن را اجاره کنید تا بتوانید شخصا و به طور خصوصی به تماشای آن بپردازید. 
توصیه‎هایی برای مشارکت در انجام بازی:
1- با فرزندان‎تان بازی کنید تا با آن بازی ویدئویی آشنا شوید.
2- برای تشویق فعالیت گروهی در پی بازی‎هایی باشید که نیاز به دو بازیکن داشته باشند.
3- چنانچه از شیوه بازی اطلاع ندارید، حداقل در هنگام بازی فرزندتان در کنار او قرار گیرید و در مواردی او را در انتخاب مسیر راهنمایی کنید. 
توصیه‎هایی درباره زمان بازی 
اغلب کارشناسان عقیده دارند که کودکان و نوجوانان در زمان استفاده از بازی‎های رایانه‌ای باید به طور مستقیم و غیر مستقیم مورد نظارت، کنترل و هدایت قرار گیرند که از چه نوع بازی و به چه مدت استفاده کنند. این هدایت باید عاری از  اعمال خشونت و زور باشد؛ به گونه‎ای که نوجوان به خواسته شما تن دهد. اگر در مورد میزان ساعات بازی رایانه‌ای نیز حدی را معین کرده‎اید، بر رعایت آن نظارت کنید. انجام بازی‎های رایانه‌ای را به صورت یک وسیله تقویت‎کننده ‌رفتار درآورید. اگر فرزند رفتار مطلوب را نشان داد، بازی مورد نظرش را اگر مناسب است تهیه کنید. هر سرگرمی یا فعالیتی باید در جای خود و در زمان مناسب انجام گیرد. بازی‎های رایانه‌ای نباید باعث دیر خوابیدن فرزندان‎تان شود، یا آنها را از  انجام فعالیت‎های سازنده‎ای مثل مطالعه، ورزش و سایر  بازی‎ها باز دارد.
1. زمان بازی رایانه‎ای را محدود کنید. (توصیه می‌شود بیش از یک ساعت در روز نباشد).
2. لازم است والدین به همان اندازه که در خصوص (تماشای) تلویزیون آگاهی و هشدار می‌دهند، در مورد بازی‎های ویدئویی نیز این هشدار را اعمال نمایند.
3. از فرزندتان بخواهید که ابتدا تکالیف و کارهای خود را انجام داده و سپس به عنوان جایزه از بازی ویدئویی استفاده کنید.
توصیه‎هایی درباره مکان بازی 
1. رایانه یا دستگاه بازی ویدئویی را در اتاق بچه‌ها و جایی که بتوانند در را بسته و به تنهایی بازی کنند قرار ندهید.
2. حتی‎المقدور فرزندتان را به بازی در خانه به جای کلوپ‎های ویدئویی تشویق نمایید. 
3. دستگاه بازی یا رایانه را در اتاق نشیمن یا مکانی که همگان از آن استفاده می‎کنند قرار دهید.